Slimme huizen zijn de toekomst en moeten het energieverbruik drastisch gaan verlagen. Daarvoor hoef je geen mega-investeringen te doen: er zijn allerlei manieren om je huis ‘slim’ te verduurzamen. Wij nemen ze met je door. Vaak wordt bij smarthome gedacht aan slimme gadgets, zoals verbonden lampen, beveiligingscamera’s en rookmelders die je met je smartphone kan koppelen. Echter, dat is slechts het tipje van de ijsberg. Een smarthome heeft je nog veel meer te bieden heeft. Zeker op het vlak van energiebesparende apparatuur zijn er enorm veel mogelijkheden en dat aanbod groeit met de dag. Dit geldt met name voor manieren om zonne-energie slim in te zetten. Zo kunnen wasmachines en droogkasten van Bosch en Siemens nu bijvoorbeeld automatisch een programma starten als er veel zonne-energie beschikbaar is. Kortom: er is veel te bespreken, met als doel om je energierekening te verlagen en om het leefklimaat in de zomer te verbeteren.
Sluipverbruik van elektronische apparaten is gelukkig relatief makkelijk te voorkomen met een slimme stekker. Let wel, niet elk apparaat kan je daar zomaar op aansluiten, waaronder je cv-ketel.
Beperk sluipverbruik
In Europese verordeningen is vastgelegd hoeveel energie een apparaat mag verbruiken in stand-by of als het apparaat ‘uit’ staat. Het gaat dan bijvoorbeeld om het stand-byverbruik van televisies, pc’s, maar ook cv-ketels en ovens. Een gemiddeld huishouden heeft op jaarbasis een sluipverbruik van 450 kWh, meldt Milieu Centraal. Op jaarbasis kan zulk sluimerverbruik je dus tot wel honderden euro’s kosten, afhankelijk van je energietarief. Er zijn diverse oplossingen om dit sluimerverbruik te beperken. Je hebt bijvoorbeeld stekkerdozen met een fysieke schakelaar. Zet je die om, dan verbruikt het apparaat helemaal geen stroom meer. Een nadeel hiervan is wel dat je die schakelaar alleen kan omzetten als je thuis aanwezig bent. Een slimme schakelaar zorgt er daarentegen voor dat je de schakelaar te allen tijde kan omzetten. Slimme schakelaars werken namelijk via wifi of smarthomeprotocollen als Zigbee. Een bijkomend voordeel van zulke schakelaars is dat ze vaak het sluimerverbruik kunnen bijhouden. Zo kan je ook meten welke apparaten in stand-by het meeste energie verbruiken, en dus een eigen slimme schakelaar nodig hebben. Voordat je een schakelaar koopt, is het belangrijk dat je het maximale energieverbruik van de schakelaar opzoekt. Meestal ligt dit rond de 2.000 tot 2.300 watt. Sluit nooit apparaten aan die meer energie verbruiken dan de fabrikant opgeeft. Overbelasting kan namelijk leiden tot brandgevaar. Ook kan je zo’n slimme stekker niet gebruiken op je cv-ketel, bijvoorbeeld, omdat die continu in stand-by moet staan om ingeschakeld te kunnen worden. Bij zulke apparaten blijft er dus sluimerverbruik.
Automatische klimaatregeling
Slimme thermostaten zijn al jaren gemeengoed in de smarthomebranche en toch zie je ze relatief weinig in huiskamers. Nochtans bieden ze een relatief eenvoudige manier om enerzijds het leefklimaat binnenshuis te optimaliseren en anderzijds het energieverbruik van de verwarmingsketel te beperken. Slimme thermostaten van merken als Google, Netatmo en Tado schakelen de verwarming bijvoorbeeld uit als je van huis gaat of een dagje helemaal niet thuis bent. Ook als je ‘s avonds gaat slapen, kunnen ze de verwarming geleidelijk aan uitschakelen. Een groot voordeel is dat je ze vanuit de zetel of je bed kan bedienen. Zo hoef je dus niet eens in beweging te komen om de verwarming een standje lager of hoger te zetten. Aanvullend kan je slimme radiatorknoppen installeren om de verwarming per ruimte te regelen. Waarschijnlijk heb je al radiatorknoppen in elke ruimte, maar deze nu constant bedienen, is een flinke klus. Met de slimme variant kan je dat op afstand regelen. Kom je een dagje niet in je werkkamer, dan hoeft de verwarming daar niet aan. Als je de knop wel inschakelt, kan je ook accurater instellen hoe warm het moet worden. Zodoende voorkom je dat er kamers in huis worden verwarmd die eigenlijk al op temperatuur zijn. Als de kamer de gewenste temperatuur heeft bereikt, wordt de verwarming immers automatisch uitgeschakeld. Onderzoek wijst uit dat slimme thermostaten tot 20% van de benodigde energie kunnen besparen. Het gebruik van slimme radiatorknoppen moet je daar nog bij optellen. Dit cijfer is wel een gemiddelde: afhankelijk van het aantal personen in je huishouden en het formaat van de woning, kan de besparing hoger of lager liggen.
Slimme(re) verlichting
Slimme verlichting speelt, net als de eerdergenoemde producten, in op het ‘vergeetachtigheid’-aspect. Iedereen vergeet wel eens de lamp op de overloop of in de badkamer uit te zetten. Hoewel ledlampen relatief weinig stroom verbruiken, kost het op de duur toch een flinke duit. Slimme verlichting kan je helpen om dit te voorkomen door verlichtingsschema’s in te stellen. Hierdoor gaan lampen automatisch uit na een bepaalde tijd. Dat is vooral handig voor lampen in de woonkamer of keuken. Daarnaast kan je meestal de intensiteit van de verlichting instellen. Kortom: ‘s avonds kan je wat geld uitsparen door de lampen iets minder fel in te stellen. Bewegingssensoren kunnen eveneens helpen om de energiekosten te drukken. Zulke sensoren kan je gebruiken om verlichting ingeschakeld te houden wanneer je ergens aanwezig bent, zoals in je thuiskantoor, de badkamer of op het toilet. Let wel: als je niet of nauwelijks beweegt, gaat de verlichting dus uit. Een andere oplossing is een deursensor die je aansluit op de slimme lampen. Zo’n sensor houdt bij wanneer je het huis verlaat en geeft dit signaal door aan je slimme lampen. Dit kan je ook combineren met de slimme stekkers of een (iets minder) slimme thermostaat.
Heb je zonnepanelen op het dak liggen, dan kan een slimme laadpaal je flink helpen besparen op energielasten, naast dat het ‘energieverspilling’ helpt tegen te gaan.
Vraagstuk: zonne-energie
Een vraagstuk dat steeds vaker opduikt in de smarthomebranche is: hoe gaan we om met zonne-energie? Momenteel wordt het gros van de opgewekte energie nog teruggeleverd aan het elektriciteitsnet. Het nadeel hiervan is dat er vaak meer groene energie wordt opgewekt dan op dat moment nodig is. Energiemaatschappijen zijn hierdoor genoodzaakt de energie tegen verlies aan te bieden aan klanten met dynamische tarieven. Dit kost ze dus geld. Bovendien gaat er energie ‘verloren’: elektriciteit die niet wordt gebruikt, kan niet worden opgeslagen. Hoewel er proefballonnetjes worden opgegooid om de energie om te zetten in groene waterstof, loopt dat nog niet zo’n vaart. Energieopslag in batterijen is eveneens niet zo’n grootschalig succes als eerder werd gedacht. Ook vanuit de samenleving is er weerstand tegen de opslag van grote hoeveelheden energie in ‘wijkaccu’s’. Buiten de ruimte die ze innemen en het uiterlijk, uit men ook zijn zorgen over de mogelijke gevaren van deze vorm van energieopslag. Overheden sturen daarom aan op het gebruik van de groene energie op het moment dat ze wordt opgewekt. De nieuwste slimme apparatuur kan hier al op inspelen. Slimme laadpalen voor elektrische auto’s maken hier massaal gebruik van.
IKEA werkt bijvoorbeeld samen met het Spaanse Wallbox. Laders van dat merk kunnen gebruikmaken van een ‘intelligente planning’ en kijken daarvoor onder meer naar de hoeveelheid geproduceerde zonne-energie. Ook de laadpalen van Telenet-dochtermerk Blossom kunnen je EV opladen als je zonnepanelen energie produceren. Neemt de productie af, dan wordt het laden gestaakt. Zo wordt de energie die je produceert ook daadwerkelijk ‘binnenshuis’ gebruikt. Met name voor degenen die meer zonne-energie opwekken dan gebruiken, is dat een aantrekkelijke oplossing. Toch blijft het allang niet meer bij slimme thuisladers. Het is nu al mogelijk om ook andere apparaten aan te zetten als de zon schijnt. Via smarthomeplatform HomeWizard kan je het opwekken van zonne-energie koppelen aan een slimme stekker. Wordt er zonne-energie opgewekt, dan wordt de stekker ingeschakeld. In samenwerking met Bosch wordt de impact daarvan nog fors vergroot. HomeWizard kan voortaan namelijk wasmachines en droogkasten van onder andere Bosch en Siemens die met Home Connect werken inschakelen als er zonne-energie wordt opgewekt. Wek je zelf geen zonne-energie op, dan kan je alsnog profiteren van de zon: het HomeWizard-platform kan immers ook nagaan wanneer de energieprijs van dynamische contracten het laagst is. Zo kan je dus goedkoop je wasjes draaien. Hoewel je daarmee geen energie bespaart in je eigen huishouden, voorkom je wel dat er energie verloren gaat. Daarnaast is het goed voor je portemonnee.
Niet alles moet ‘smart’
De wereld wordt steeds slimmer, en energiebesparing speelt daar ook een rol in. Toch helpt niet elk ‘smart’ product je daadwerkelijk aan een lager energieverbruik. Neem een robotstofzuiger: die is niet per se zuiniger dan dat je de taak zelf uitvoert, integendeel zelfs. Ook een slimme wasmachine is niet in alle gevallen veel zuiniger dan een reguliere wasmachine, uitzonderingen daargelaten, zoals voor automatische doseringssystemen. Het zijn wellicht leuke gadgets om in huis te halen, maar doe dat niet puur met het idee dat je energie bespaart. Bij sommige slimme apparaten, zoals een slim koffiezetapparaat, kan je je zelfs afvragen of ze echt nodig zijn. Zulke apparaten gebruiken wifi om met je smartphone te verbinden, waardoor ze zelfs meer energie verbruiken. Het voordeel is bovendien beperkt: uiteindelijk moet je toch zelf het kopje eronder zetten. Let er bij de aanschaf van slimme apparaten in elk geval op hoe ze moeten worden verbonden. Zigbee en Z-Wave zijn de meest efficiënte smarthomenetwerken, met een relatief laag energieverbruik voor een groot bereik. Hierdoor kan je met Zigbee- en Z-Wave-apparaten ook het meest besparen. Slimme lampen die via wifi verbinden, zijn daarentegen minder zuinig. Een bijkomend voordeel van de genoemde smarthomenetwerken is dat ze lokaal werken. Valt je wifinetwerk weg, dan blijft je huis dus ‘slim’. Apparaten die via wifi communiceren, kunnen daarentegen nog maar weinig als het signaal wegvalt. Uiteindelijk zijn ook Zigbee- en Z-Wave-apparaten met het internet verbonden, maar dat werkt via losse verbindingshubs die je aan je router koppelt.
- Lees ook Koopgids: de beste slimme speakers
