Hoe weet je zeker of je pc geïnfecteerd is met een virus? En wat doe je eraan wanneer het zover is? Veel computergebruikers gaan ervan uit dat een pc die traag werkt, geïnfecteerd is, terwijl ze geen twee keer nadenken wanneer hun computer wel vlot bolt. Het ene heeft echter niet noodzakelijk iets met het andere te maken. In deze gids onderzochten we eerder hoe je kan achterhalen of je computer daadwerkelijk besmet is en welke antivirussoftware je vertrouwen waard is. Nu bekijken we het verschil tussen antivirus en antimalware en halen we de grove middelen boven om een onbruikbare pc te redden.
Antimalware versus antivirus
Antivirusbescherming focust zich, zoals de naam doet vermoeden, op virussen. De software gaat actief malafide programma’s te lijf en houdt je zo veilig. Niet ieder virus is ook echt een virus. Denk bijvoorbeeld aan cookies die je misschien op een moment van onaandachtigheid aanvaard hebt en je surfgedrag naar adverteerders sturen, of een toolbar vol met overbodige functies die niets verkeerds doet, maar je browser wel trager maakt, gewoon door te bestaan.
De bescherming die een antiviruspakket biedt, is groot, maar niet volledig. Bovendien is het mogelijk dat een stuk software dat jouw pc vertraagt niet als virus geklasseerd staat, maar misschien wel het label malware of adware draagt. Eigenlijk maakt het verschil tussen malware en virussen niet zo veel uit, het zijn de praktische implicaties die tellen.
Om te garanderen dat er niets door de mazen van het net glipt, installeer je best nog een tweede programma: een malwarescanner.
Zelf inplannen
Zo’n gratis tool hoeft je computer niet non-stop in de gaten te houden zoals een antivirusprogramma. Het volstaat om het op gezette tijdstippen boven te halen. Zelf ben ik fan van een wekelijkse extra malwarescan. Wanneer er iets verdachts op je pc staat, haal je de malwarescanner er ook best meteen bij.
Mijn favoriete scanner is Anti-malware van Malwarebytes. Er bestaat een premiumversie van het programma, maar die heb je nergens voor nodig. Je downloadt de tool via www.malwarebytes.org. Let er bij de installatie op dat je geen testversie voor de premium-editie installeert. Dat zorgt er alleen maar voor dat je het hele programma opnieuw moet installeren wanneer de gratis proefperiode verloopt (tenzij je wilt betalen).
Eenvoudige scan
De premiumversie biedt je real-time bescherming, maar die heb je nergens voor nodig: als het goed is, heb je al een antivirusprogramma en dat moet daarvoor volstaan. Anti-malware heeft de gewoonte de vervelende dingen te vinden die je antivirusprogramma overslaat. De ‘Chameleon’-functie zorgt er bovendien voor dat de tool zich kan vermommen voor malware. Zo kan je de scanner installeren, zonder dat een hardnekkig stuk malware roet in het eten gooit.
De tool ziet eruit als een antivirusprogramma en werkt ook gelijkaardig. Eigenlijk heb je genoeg aan de grote Scan nu-knop die je meteen ziet staan bij het openen van Anti-malware. Klik daarop en laat het programma z’n ding doen. Net als een virusscan kan een malwarescan enige tijd duren, zeker op oudere computers zonder SSD.
Redden wat je kan
Halen antivirus- en antimalwarescans niets uit, en is je computer onbruikbaar? Dan is het misschien tijd voor de grove middelen. Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen je hardware en je software. Een virus kan de software op je computer helemaal om zeep helpen, maar kan niets doen met de hardware. Zelfs wanneer je systeem helemaal kapot is, en Windows nog maar nauwelijks opstart, is er hoop.
Laatste optie
Ik raad je aan eerst alles uit de kast te halen om een virus te verslaan, maar als dat niet lukt, is het tijd om naar de herstelfuncties van Windows te grijpen. Om naar het verborgen herstelmenu te gaan, klik je eerst op Start. Selecteer dan Afsluiten en klik op Herstarten, terwijl je de Shift-toets ingedrukt houdt. Er verschijnt nu een blauw scherm met Even geduld. Je computer zal opnieuw opstarten naar een herstelmenu.
Klik nu op Problemen oplossen. In eerste instantie is het een goed idee om een kijkje te nemen onder het menu Geavanceerde opties. Daar vind je tal van mogelijkheden waarvan Systeemherstel het interessantst is. Daarmee kan je je computer instellen volgens een herstelpunt. Indien je herstelpunten ter beschikking hebt van een periode voor het virus de kop op stak, is de kans groot dat je de computer met deze optie kan genezen. Let natuurlijk wel op: alle programma’s die je installeerde na de datum waarvan het herstelpunt dateert, gaan verloren. De andere opties, zoals Opdrachtprompt, vereisen een vergevorderde computerkennis en zijn voor deze gids niet van toepassing.
Lukt het niet om je systeem terug aan de praat te krijgen met Systeemherstel, omdat je bijvoorbeeld geen geschikt herstelpunt ter beschikking hebt, dan is het tijd voor nog drastischere maatregelen. Boven Geavanceerde opties vind je Deze pc opnieuw instellen. Klik daar op.
Fabrieksinstellingen
Je hebt nu twee opties: Mijn bestanden behouden of Alles verwijderen. In beide gevallen gaan al je geïnstalleerde programma’s verloren, maar bij de eerste optie blijven de bestanden in je mappen behouden. Dat is een optie, maar ik vermoed dat je eerder wanhopig bent wanneer je opnieuw instellen overweegt. In dat geval is het misschien een betere optie om even door de zure appel te bijten en Alles verwijderen te kiezen. In het volgende menu selecteer je de optie waarbij je aangeeft de pc zelf te behouden. De computer zal zich nu helemaal herstellen naar zijn fabrieksinstellingen.
Ik kan het echter niet genoeg benadrukken: het opnieuw instellen zal in dit geval al je bestanden verwijderen: alles wat op je computer staat, zal onherroepelijk verdwijnen. Je moet deze optie echt behandelen als het allerlaatste wapen in je arsenaal.
Bijna alle moderne computers zijn uitgerust met een speciale herstelpartitie die ontoegankelijk is voor jou, maar ook voor virussen. Ze herstellen hun systeem vanop die partitie. Bepaalde computers hebben een dergelijke partitie niet. Wanneer je zelf een upgrade uitvoerde van Windows 7 naar Windows 10 is de kans eveneens reëel dat de optie niet werkt. Windows zal dan klagen en naar een installatiemedium vragen.
Windows-usb-stick
In dat geval zal je er een Windows 10-schijfje of usb-stick bij moeten halen. Heb je zo’n installatieschijfje niet? Geen paniek, je kan er perfect en gratis zelf ééntje maken. Surf daarvoor naar www.microsoft.com/nl-nl/software-download/windows10 en kies Hulpprogramma nu downloaden. Volg de instructies van de tool om een installatiemedium te maken. Houd er rekening mee dat de usb-stick die je gebruikt groot genoeg moet zijn.
