De harde schijf ligt vaker dan je zou denken aan de oorzaak van computerkuren. Na verloop van tijd kunnen er fouten in het bestandssysteem op je HDD sluipen en die manifesteren zich als een crash, programma’s die niet werken of bestanden die plots geruïneerd zijn. Check Disk, een tool ingebouwd in Windows, helpt je eventuele fouten op te sporen. Het is zelfs een goed idee om Check Disk op te nemen in je maandelijkse schoonmaakroutine (als je die hebt).


Stap 1: Check disk openen
Check Disk gaat in de Windowswereld door het leven onder de noemer CHKDSK. Dat is de naam van het commando waar je sinds jaar en dag de tool mee kan openen, maar je hoeft niet in de opdrachtprompt te duiken om je harde schijf te scannen. Ga naar Deze PC en klik rechts op de schijf die je wilt scannen. Kies nu Eigenschappen. In het dialoogvenster dat nu verschijnt, vind je heel wat opties. Onder de tab Algemeen, die als eerste opengaat, zie je bijvoorbeeld nog eens duidelijk wat de capaciteit van je schijf is, en hoeveel daarvan in gebruik is. Vandaag zijn we enkel geïnteresseerd in de tab daarnaast: Extra.


Stap 2: Foutcontrole en defragmentatie
In de Nederlandstalige versie van Windows schuilt CHKDSK onder de rubriek Foutcontrole. De grote knop Controleren start de tool op. Houd er rekening mee dat je administratorbevoegdheden nodig hebt om de Check Disk uit te voeren. Onder Foutcontrole vind je de optie Station optimaliseren en defragmenteren. Eigenaars van een harde schijf doen er goed aan ook die tool af en toe te draaien, maar blijf ervan weg als er een SSD in je systeem zit. Waar defragmentatie je harde schijf opfrist, zorgt het in het beste geval voor een verkorting van de levensduur van je SSD en in het slechtste geval voor een computer die niet meer opstart.


Stap 3: Controleren
Klik nu op Controleren om CHKDSK uit te voeren. Als Windows zelf vind dat het niet nodig is om het programma te draaien, dan waarschuwt het besturingssysteem je via een dialoogvenster. Wilde je het station preventief scannen, dan hoef je dat niet te doen. Ben je echter op zoek naar de oorzaak van onverwacht computergedrag, dan is het een goed idee om je schijf toch te scannen op fouten. Klik dan niet op Annuleren, maar op Station Scannen.


Stap 4: Resultaat afwachten
Windows zal je schijf nu scannen met CHKDSK. Al naargelang het formaat van je schijf kan dat enkele minuten tot meer dan een uur duren. Je kan je computer tijdens de scan verder gebruiken, maar aangezien je harde schijf ondertussen onderzocht wordt, kan je enige vertraging opmerken. Het is comfortabeler om Check Disk te laten draaien wanneer je niet volop met belangrijk werk bezig bent.


Stap 5: Rapport
Na de scan vertelt een klein dialoogvenster je of de tool eventuele problemen gevonden heeft. Wil je meer weten, dan kan je op Details weergeven klikken. Die snelkoppeling brengt je naar de Logboeken van Windows 10. Daar zie je wanneer je de scan hebt uitgevoerd. Door onderaan de tab Details naast de tab Algemeen te kiezen, vind je een heleboel extra technische informatie. In principe moet je je daar niet te veel van aantrekken.


Stap 6: Fouten repareren
Als je wilt dat de tool niet alleen scant op fouten maar meteen ook eventuele problemen verhelpt, dan kan je een uitgebreide scan inplannen. Daarvoor moet je wel in de opdrachtprompt duiken. Klik op Start en typ cmd. Klik nu rechts op het icoontje van de opdrachtprompt en kies Als administrator uitvoeren. Het zwarte opdrachtpromptvenster verschijnt nu. Zoals je misschien al kan raden, is het commando om Check Disk uit te voeren CHKDSK. Typ je dat in, gevolgd door Enter, dan voert het programma net als bij de bovenste stappen een scan uit zonder eventuele fouten te verhelpen. Om foutverhelping automatisch in te schakelen, kies je CHKDSK /f c: . De parameter /f vertelt je computer dat de fouten meteen verholpen moeten worden, terwijl c: het label van het schijfstation is dat je wilt scannen. Het commando werkt natuurlijk ook met andere schijven, zoals d: of f:.


Stap 7: Scan inplannen
Om meteen fouten te repareren mag je schijf niet in gebruik zijn. Concreet wil dat zeggen dat Check Disk moet draaien tijdens het opstarten van je systeem. Na het ingeven van het commando uit Stap 7 stelt de opdrachtprompt je zelf voor om een scan in te plannen de volgende keer dat je systeem herstart. Typ y en klik op Enter. De scan is nu ingepland. Om Check Disk uit te voeren, moet je je systeem nog zelf herstarten. Dat gaat zoals altijd via het startmenu. Windows blijft Windows, dus als er nog updates in de wachtrij staan zal het OS als een vervelend kind prioriteit geven aan de installatie daarvan. Even vloeken en geduld uitoefenen is de boodschap.


Stap 8: De scan
Bij het heropstarten zal de geplande scan automatisch starten. Je hebt enkele seconden de tijd om CHKDSK uit te stellen door op een willekeurige toets te duwen. Doe je dat niet dan gaat de scan samen met de bijhorende reparatie van start. Opnieuw kan die scan een hele tijd duren, zeker bij grote harde schijven. Omdat Windows nog niet is opgestart, kan je de scan bovendien niet stopzetten. Na de reboot is de harde schijf van je computer in principe opnieuw in topvorm.