Dat het in onze digitale samenleving belangrijk is om onze kinderen de beginselen van programmeren en computationeel denken bij te brengen, staat buiten kijf. Toch is er in scholen vaak nog niet voldoende ruimte en budget om hier voldoende tijd aan te spenderen.
Buitenschoolse initiatieven als CoderDojo en CodeFever proberen die leemte te vullen. Die laatste krijgt daarvoor zelfs een kapitaalinjectie van bijna 2 miljoen euro van Vlaams minister van Innovatie Philippe Muyters, zo berichtte De Tijd eind vorige week. De Vlaamse overheid richtte bovendien de portaalsite STEM-academie op, dat al deze buitenschoolse initiatieven in kaart brengt.
Ook voor ouders die zelf samen met hun kinderen de eerste programmeerstapjes willen zetten, zijn er heel wat mogelijkheden voor handen. We overlopen vijf technologieën die kinderen – en ouders – spelenderwijs in contact brengen met programmeren en techniek. Fun gegarandeerd voor jong en oud.
Lego Mindstorms
Ook in de woonkamer kunnen jonge wetenschappers zich uitleven. Behalve het veelvuldig bekijken van wetenschappelijke documentaires kunnen kinderen zich eveneens uitleven met het bouwen van hun eigen artificiële vriend.
Een bouwpakket dat hiervoor erg in trek is, heet Lego Mindstorms. Hierin wordt de veelzijdigheid van klassieke legoblokjes gecombineerd met allerhande sensoren en een programmeerbare steen. In de bijhorende handleiding staan enkele basisrobots uitgelegd, waarvan de software gedownload kan worden. Hierdoor kunnen kinderen vanaf tien jaar eenvoudig zelf aan de slag gaan.
Ook bij volwassenen zijn de Lego-robots enorm populair. De mogelijkheden met Lego zijn immers eindeloos en met behulp van de bijgeleverde software kan iedereen zijn eigen robotprogramma schrijven. Bovendien draait de programmeerbare steen op een variant van Linux. Handige Harry’s kunnen daardoor de ietwat simplistische programmeertaal van Lego terzijde leggen en zich volledig uitleven met onder andere Python.
Arduino
Wie zich wil bezighouden met het serieuzere werk, kan een Arduino aanschaffen. Deze microcontroller werd ontwikkeld door een Italiaanse leerkracht elektronica. Door een klein budget en beperkte lestijd was het voor hem niet eenvoudig om zijn leerlingen de beginselen van zijn vak bij te brengen. Vandaar dat hij in 2005 de eerste Arduino uitbracht. Dit bordje kostte slechts 30 dollar en gaf zijn elektronicastudenten de kans om de meest uiteenlopende projecten uit te voeren.
Ondertussen is de microcontroller uitgegroeid tot een wereldwijde hit en bestaan er verschillende types bordjes die je kan aanschaffen. Ondanks het feit dat Arduino oorspronkelijk voor studenten bedoeld was, maken hobbyisten van alle leeftijden er vlijtig gebruik van. Door het slim inzetten van de verschillende sensoren en actuatoren die op het bordje vervat zitten, hebben zij al erg indrukwekkende gadgets in elkaar kunnen steken.
Raspberry Pi
Net als de Arduino werd de Raspberry Pi ontwikkeld door leerkrachten. Verschillende docenten aan de University of Cambridge hadden een afname gezien in de programmeerkennis van hun leerlingen en wilden hier verandering in brengen. De groep lesgevers ging daarom aan de slag met enkele gelijkgezinden om een betaalbare computer te creëren. In 2012 kwam hieruit de eerste Raspberry Pi gevloeid, welke slechts 25 dollar kostte.
Doordat de mogelijkheden van de Raspberry Pi erg uitgebreid zijn, wordt het toestelletje tegenwoordig behalve door scholen ook door hobbyisten omarmt. Net als bij de Arduino is er een grote groep aanhangers ontstaan die hun projecten met de minicomputer online delen en elkaar met raad en daad bijstaan.
Het ruime assortiment aan mogelijkheden van de Raspberry Pi zorgt er eveneens voor dat het niet eenvoudig is voor kinderen en programmeergroentjes om voor het eerst met het toestelletje aan de slag te gaan. Gelukkig bestaan er daarom verschillende wetenschapsclubjes waar kinderen begeleid worden bij het zetten van hun eerste stapjes met de Raspberry Pi. Bovendien kan je eveneens pakketten met materiaal en uitleg voor leuke projectjes met de minicomputer kopen.
Scratch
Al zijn robots nog zo populair, toch zullen niet alle kinderen geïnteresseerd zijn in de hardwarekant die er bij Lego Mindstorms of een Raspberry Pi aan te pas komt. Het zelf ontwerpen van de ultieme game kan immers net zo leuk zijn. Bij zowat alle programmeertalen wordt er echter gebruik gemaakt van Engels, wat het voor kinderen niet eenvoudig maakt om het programmeren onder de knie te krijgen. Daarom bestaat er programmeersoftware speciaal ontworpen voor kinderen, al zijn er uiteraard ook volwassenen die zich bij dergelijke software thuis voelen.
Eén van deze programmeertalen is Scratch, welke is ontworpen voor 8- tot 16-jarigen. Met Scratch kunnen kinderen animaties, verhaaltjes, spelletjes en muziek creëren. Hierdoor leert de software kinderen om creatief en logisch te denken, en samen te werken met anderen.
Via www.scratch.mit.edu kan je Scratch gratis gebruiken. Standaard zal je programma rond een grappige kat draaien, maar je kan eveneens eigen beelden uploaden of het uiterlijk van het dier aanpassen. Het programmeren zelf gebeurt met bouwblokken die je volgens een flowchartprincipe onder en naast elkaar dient te plaatsen.
Kodu
Nog een programmeertaal voor kinderen is Kodu Game Lab. Dit programma is onderdeel van Microsoft FuseLabs en is eveneens gratis verkrijgbaar.
In Kodu kunnen kinderen op een eenvoudige manier een eigen wereld met heuvels, meren, bomen en personages creëren. Deze personages kunnen geprogrammeerd worden met behulp van een ‘when-do’-principe. Uit een menu kan je een gebeurtenis kiezen, die visueel en tekstueel wordt beschreven. Daarna kan je kiezen wat je personage moet doen wanneer deze gebeurtenis zich voordoet. Zo kan je bijvoorbeeld je personage naar een appel laten bewegen, wanneer het de appel in zicht krijgt.
Met behulp van Kodu Game Lab kan je spellen creëren die visuele pareltjes zijn. Eenmaal je het programmeergedeelte onder de knie hebt, is het overigens niet moeilijk om erg complexe levels te maken. Jammer genoeg laat het programma niet toe om achteraf de code die je hebt gecreëerd te bekijken. Moest Microsoft deze optie toevoegen aan Kodu Game Lab, dan zouden kinderen nog meer kunnen leren van het programma.
