Gepubliceerd op 19 oktober 2009

Je pc herformatteren

Na een tijd beginnen de meeste pc’s trager te werken en dan hoor je wel vaker het advies je pc te herformatteren. Maar hoe begin je aan zo’n klus?

Intro

Na een tijd beginnen de meeste pc’s trager te werken en dan hoor je wel vaker het advies je pc te herformatteren. Maar hoe begin je aan zo’n klus en wat houdt dat precies in?

Windows van de grond af herinstalleren is inderdaad vaak de beste manier om je systeem weer sneller te doen draaien of hardnekkige spyware met wortel en al uit te wieden. Natuurlijk begin je daar niet aan zonder eerst een back-up van alle belangrijke gegevens (en instellingen) te maken. Pas daarna ben je toe aan het herformatteren van je schijf en het opnieuw installeren van Windows. In deze workshop tonen we je in een notendop hoe je zoiets kan aanpakken.

STAP 1: Gegevens back-uppen

Hou goed voor ogen dat een partitionering en (her)formattering van je systeem alle gegevens van je schijf verwijdert of die althans onbereikbaar maakt voor ‘gewone’ software. Je moet dus eerst je gegevens veilig stellen. Afhankelijk van je Windows-versie zijn daar wel de nodige tools voor aanwezig, maar je kan ook altijd een beroep doen op externe software als SyncBack Freeware (ook in een Nederlandstalige versie).

De tool laat zich eenvoudig bedienen – wat niet wegneemt dat er onder de EXPERT-knop behoorlijk wat geavanceerde opties schuilen.

Creëer een back-upprofiel, vul bron- en doelmap in en SyncBack kan aan de slag. Uiteraard sla je de back-ups op een extern medium op. Vergeet evenmin je e-mail (inclusief accounts) veilig te stellen. Dat gaat best makkelijk, voor verschillende e-mailprogramma’s, met de gratis tool EZ eMail Backup. Terugzetten doe je vanuit dezelfde tool.

Stap 1: Gegevens back-uppen

STAP 2: Instellingen en drivers back-uppen

Het wordt vaak vergeten, maar het kan je bij een herinstallatie veel tijd besparen wanneer je vooraf ook zaken back-upt als gebruikersinstellingen en stuurprogramma’s.

Beginnen we met de eerste categorie: daarvoor kan je de ingebouwde tool WIZARD BESTANDEN EN INSTELLINGEN OVERZETTEN inzetten (XP – via ALLE PROGRAMMA’S, BUREAU-ACCESSOIRES, SYSTEEMWERKSET) of WINDOWS EASY TRANSFER (XP – via een download op www.tinyurl.com/easytransfer-xp en Vista – via ALLE PROGRAMMA’S, BUREAU-ACCESSOIRES, SYSTEEMWERKSET).

Om geïnstalleerde drivers veilig te exporteren – en in je verse systeem weer te importeren – ben je aan het goede adres met het gratis DriverMax.

Stap 2: Instellingen en drivers back-uppen

STAP 3: Installatieschijfje opstarten

Alle belangrijke gegevens zijn in veiligheid? Dan ben je klaar voor de grote stap: een complete herinstallatie van Windows. Stop alvast je originele Windows-cd of -dvd in het station en start je pc hiervan op – op laptops zonder zo’n installatieschijf kan je gewoonlijk van een ingebouwde herstelprocedure gebruik maken: daar gaan we echter niet verder op in.

Weigert je pc van je cd/dvd-station op te starten, dan moet je de opstartvolgorde nog aanpassen. Dat kan hetzij via een speciaal bootmenu (na het indrukken van een of andere functietoets) of desnoods vanuit je BIOS-setupmenu (raadpleeg daarvoor de handleiding bij je moederbord of pc). Volg de instructies op het scherm: na enige tijd beland je dan in een menu waar je de al aanwezige schijfpartitie(s) en de eventueel nog niet-gepartitioneerde ruimte te zien krijgt.

Gaat het om Vista, kies dan niet UPGRADE UITVOEREN maar AANGEPASTE INSTALLATIE (GEAVANCEERD). In het overzichtmenu met je partities klik je hier vervolgens op STATIONSOPTIES (GEAVANCEERD).

Stap 3: Installatieschijfje opstarten

STAP 4: Herpartitioneren

Selecteer de oude Windows-partitie – vergis je niet als er meer dan één partitie op je schijf staat! – en wis die: in Windows XP doe je dat via de D-toets en in Vista selecteer je hiervoor de optie VERWIJDEREN. Had je slechts één partitie op je schijf staan en bestaat je schijf nu dus uitsluitend uit niet-gepartitioneerde ruimte, dan raden we je aan om twee nieuwe partities te creëren: één voor Windows zelf, en het leeuwendeel van de resterende schijfruimte voor je gegevens.

Zo’n constructie heeft alvast het voordeel dat je bij een volgende herinstallatie van Windows meteen ook niet je datapartitie kwijtspeelt! Zorg er wel voor dat ook je Windows-partitie voldoende ruimte krijgt: voorzie bij voorkeur minstens 20 GB voor XP en 30 GB voor Vista. Immers, naarmate je programma’s installeert, komen er ook gegevens bij op die systeempartitie.

Een partitie maken is overigens niet zo moeilijk. In XP selecteer je hiervoor de niet-gepartitioneerde ruimte en druk je op de C-toets, waarna je de gewenste partitiegrootte intikt en met de ENTER-toets bevestigt. De procedure in Vista is gelijklopend: selecteer de niet-toegewezen ruimte en druk op de knop NIEUW. Selecteer de gewenste grootte (in MB) en druk op TOEPASSEN. Herhaal deze procedure tot je de gewenste partities hebt aangemaakt.

Stap 4: Herpartitioneren

STAP 5: (Formatteren en) installeren

Selecteer nu in het overzichtsvenster de (primaire) partitie waarop je Windows wil (her)installeren en bevestig met de ENTER-toets (XP) of met VOLGENDE (Vista). Windows XP vraagt je echter eerst nog hoe je de geselecteerde partitie voor Windows precies wil formatteren: als FAT of als NTFS. Zonder in technische details te vervallen: onze voorkeur gaat absoluut naar NTFS, de opvolger van het wat bejaarde FAT-systeem.

Als je zeker bent dat je schijf fysiek helemaal in orde is – of als je haastig bent – mag je de optie SNEL aanklikken, maar weet dan wel dat je schijf niet echt op mogelijke fysieke fouten wordt gecontroleerd. Vista valt je niet lastig met deze formatteringsvragen en steekt dadelijk van wal met de eigenlijke installatieprocedure.

Tijd voor een flinke kop koffie nu, want het hele proces neemt aardig wat tijd in beslag – houd af en toe ook een oogje in het zeil, want op een bepaald moment zal Windows (en vooral XP) je om bijkomende informatie vragen.

Denk aan gegevens als regio, tijdzone, toetsenbordindeling, gebruikersnaam en wachtwoord. Als alles goed gaat, is Windows nu klaar.

Stap 5: Formatteren en installeren

STAP 6: Updaten

We raden je aan zo snel mogelijk na de installatie alle belangrijke Windows-updates binnen te halen. Heb je de pech dat de Windows-installatie je netwerkkaart niet (correct) heeft herkend, dan zit je natuurlijk wel met een probleem. In zo’n geval kan het terugzetten van drivers met behulp van DriverMax (zie stap 2) je redding zijn. Lukt dat niet, dan zit er weinig anders op dan vanaf een andere pc naar de juiste drivers te speuren op de site van de producent (van pc of moederbord) en die vervolgens te installeren.

Roep zeker ook even het venster van het Windows Apparaatbeheer op – door het commando devmgmt.msc in te tikken bij UITVOEREN (XP) of bij ZOEKOPDRACHT STARTEN (Vista) – en ga na of er geen gele vraagtekens te zien zijn. Is dat wel het geval, dan sta je wellicht nog voor bijkomende driverinstallaties.

Zorg ook dat je systeem zo snel mogelijk van een up-to-date antivirus- en antispywaretool is voorzien en installeer ook een firewall – of gebruik die uit Windows zelf. Vervolgens kan je alle geback-upte gegevens netjes terugzetten.

Stap 6: Updaten

STAP 7: Schijf beheren

Stel dat je inderdaad twee partities hebt gecreëerd en vergeten bent ook de datapartitie te formatteren: dan is die partitie (vanuit de Verkenner) niet bereikbaar! Geen man overboord echter, want dat valt altijd nog te regelen via het Windows Schijfbeheer. Tik hiervoor diskmgmt.msc in bij UITVOEREN (XP) of bij ZOEKOPDRACHT STARTEN (Vista).

In het grafische overzicht klik je met de rechtermuisknop op de nog niet geformatteerde partitie en kies je FORMATTEREN. Vul een gepaste VOLUMENAAM in, kies NTFS als BESTANDSSYSTEEM en laat de CLUSTERGROOTTE ingesteld op STANDAARD. Plaats eventueel een vinkje bij SNELFORMATTEREN en bevestig met OK (tweemaal). Voortaan is ook die partitie via de afgebeelde stationsletter bereikbaar.

Stap 7: Schijf beheren