Een AI die al je vragen beantwoordt, samenvat wat je zoekt en je nooit meer laat verdwalen in doelloze zoekresultaten? Het klinkt als een droom. Maar wie denkt dat ChatGPT een volwaardige vervanger is voor de internetbrowser, komt bedrogen uit.
De komst van taalmodellen zoals ChatGPT roept vragen op over de rol van traditionele internetbrowsers. Als je met een AI als deze kan praten en antwoorden krijgt op maat, heb je dan nog wel een browser nodig? Het antwoord is volmondig: ja. Ondanks de indrukwekkende capaciteiten van modellen zoals ChatGPT, blijven internetbrowsers onmisbaar. Niet alleen vanwege hun veelzijdigheid, maar ook omdat AI-chatbots beperkingen hebben die vaak over het hoofd worden gezien. Het idee dat een slim taalmodel het hele web kan vervangen, is verleidelijk, maar uiteindelijk misleidend. Browsers zijn toegangspoorten tot de echte wereld, naar de bron, de context en het complete plaatje. AI daarentegen is een interpretatiefilter, een schil tussen jou en de informatie. En dat verschil is fundamenteel. Wie kritisch wil blijven, zal niet zonder kunnen. Bovendien wordt de vraag urgenter nu de kwaliteit van zoekmachines zoals Google steeds verder achteruitgaat. SEO-gedreven troep, clickbait en gesponsorde resultaten maken het steeds lastiger om betrouwbare informatie snel te vinden. Maar wie denkt dat AI dit probleem oplost, komt van een koude kermis thuis. Het vervangt slechte informatie met syntheses die óók fout of ondoorzichtig kunnen zijn.
Een van de grootste beperkingen van ChatGPT (en vergelijkbare modellen) is dat niet alle vormen met directe webtoegang werken. Dit is inmiddels wel grotendeels veranderd, maar er zullen nog steeds genoeg mensen gebruik maken van versies die niet up-to-date zijn. Hoewel sommige versies over live-informatie, plug-ins of beperkte browsing-mogelijkheden beschikken, zijn de antwoorden meestal gebaseerd op getrainde data met een bepaalde kennisdatum. Zelfs wanneer AI-systemen wél toegang tot het web hebben, blijven ze afhankelijk van selectie en samenvatting. Je krijgt geen overzicht van zoekresultaten zoals bij een browser, maar één enkele synthese. Die samenvatting kan foutief of onvolledig zijn, zonder dat je weet wat er ontbreekt. Je ziet de originele bron niet, tenzij je daar expliciet om vraagt. Dat maakt factchecking moeilijker. Bovendien kunnen sommige AI-diensten zoals Gemini met volle overtuiging foutieve informatie geven en als je daar blindelings op vertrouwt, kan je bedrogen uitkomen als je op zoek bent naar die mooie tempel in Thailand die eigenlijk in Cambodja blijkt te liggen. Ook Bing Chat, dat wél gelinkt is aan zoekresultaten van Microsoft Bing, laat je vaak slechts één samengevat antwoord zien, zonder de controle over hoe dat antwoord tot stand kwam. Bing probeert die beperking weliswaar te compenseren met bronverwijzingen, maar de selectie blijft beperkt. Je weet ook niet wat er buiten beeld blijft. Yahoo’s zoekfunctie is ondertussen hopeloos verouderd en toont vaak niet de meest actuele of relevante resultaten. In een wereld waar informatie razendsnel verandert, is dat een groot nadeel. Als je actuele informatie wil over bijvoorbeeld een verkiezing, beursdaling of technologische doorbraak, dan kan je via browsers en nieuwssites zelf de juiste bronnen raadplegen. AI doet dat altijd met een zekere vertraging of filter. Daar komt nog bij dat AI-systemen soms verouderde informatie presenteren als actueel. Als gebruiker zie je dan een antwoord zonder tijdsstempel, zonder nuance of disclaimer. Je krijgt een overtuigend klinkend antwoord dat misschien een jaar oud is en dat is problematisch in sectoren als gezondheidszorg, politiek of financiën.
Een browser toont je de ruwe gegevens. Je klikt op links, leest zelf artikelen, checkt de auteur en bepaalt of iets geloofwaardig is. ChatGPT biedt je een kant-en-klare conclusie, zonder dat je weet op welke bronnen die gebaseerd is. Soms baseert de chatbot zich op betrouwbare feiten, maar net zo vaak op onvolledige, verouderde of incorrecte gegevens. Voor wie serieus onderzoek doet of zich wil informeren over gevoelige onderwerpen, medische informatie, juridisch advies, academisch werk, is transparantie cruciaal. Je wilt zien wie iets geschreven heeft, wanneer het gepubliceerd werd en in welke context. ChatGPT geeft daar geen directe toegang toe. Je moet erom vragen en zelfs dan zijn antwoorden soms te vaag om verifieerbaar te zijn. “Deze informatie klopt.” Ja, en hoe weten we dat? Daarnaast ontbreekt er context. Een AI-model weet niet wat je al gelezen hebt, waar je expertise ligt of wat jouw specifieke situatie is. Het geeft generieke antwoorden, soms in een toon die zelfverzekerd klinkt, zelfs als de inhoud dubieus is. Bij een browser kan je meerdere tabs openen, de bronnen vergelijken en zo tot je eigen oordeel komen. Bij AI is dat veel lastiger. Het risico bestaat dat gebruikers AI-resultaten klakkeloos overnemen, zonder de betrouwbaarheid na te gaan. En dat maakt mensen vatbaar voor desinformatie, ironisch genoeg net het probleem dat AI zogenaamd zou helpen oplossen.
Een browser is meer dan een informatiebron, het is een interactief medium waarin jij bepaalt wat je leest en hoe je dingen ervaart. Websites bieden video’s, interactieve kaarten, 3D-modellen, livefeeds en talloze andere tools die ChatGPT niet kan nabootsen. Denk aan het vergelijken van producten op een webshop, het checken van een interactieve datasheet of het scrollen door user reviews met afbeeldingen en context. AI-tools zoals deze zijn voornamelijk tekstgebaseerd. Ze kunnen beschrijven wat er op een site zou staan, maar niet de volledige ervaring leveren. Een beschrijving van een interactieve grafiek is nooit hetzelfde als de grafiek zelf analyseren en factoren toevoegen en weglaten. Bovendien worden veel details, zoals nuances in gebruikersinterfaces of lay-out, compleet genegeerd. Een ander belangrijk punt is snelheid en autonomie. In een browser klik je, navigeer je, kies je. Bij een AI-gesprek moet je de juiste vraag stellen, hopen op een juist antwoord en soms in cirkels blijven praten voor je krijgt wat je zoekt. Het is minder efficiënt voor taken waarbij je veel verschillende soorten content tegelijk nodig hebt. Een browser maakt het mogelijk om met de digitale wereld om te gaan op manieren die een AI-model je enkel kan uitleggen, maar nooit direct kan leveren. En in veel gevallen is dat verschil essentieel en, laten we eerlijk zijn, een stuk leuker.
Een andere reden waarom een internetbrowser cruciaal blijft, is de mate van controle die je als gebruiker hebt. In een browser kies je zelf welke sites je bezoekt, welke cookies je blokkeert, welke extensies je installeert. Bij ChatGPT en andere taalmodellen heb je die controle niet. Je vertrouwt op het model én het bedrijf erachter dat het jou eerlijke, evenwichtige antwoorden geeft. En aangezien menig persoon de nodige vraagtekens stelt bij berichten die je op Facebook voorbij ziet komen, zou het ironisch zijn als je vervolgens klakkeloos info overneemt van AI. AI-modellen zijn getraind op enorme datasets die bias (info van niet-objectieve auteurs) bevatten. Ze kunnen bevooroordeeld antwoorden geven, politieke voorkeuren impliciet bevestigen of gevoelige kwesties vermijden of verdraaien. En je hebt geen manier om zelf die bias te corrigeren, tenzij je hele specifieke gerichte vragen stelt waardoor die bias duidelijk naar boven komt. Dat verpest meteen het idee dat je AI kan gebruiken om het jezelf makkelijker te maken. Bovendien weet je niet wat er met jouw input gebeurt, wie je vragen analyseert en welke data wordt bewaard. Daar waar browsers steeds meer mogelijkheden bieden voor anoniem of privacyvriendelijk gebruik (zoals Firefox met Enhanced Tracking Protection of Brave met ingebouwde adblockers), kan je bij AI nergens op vertrouwen, want alles wat je zegt en doet, wordt gebruikt in de toekomst. En dat is een probleem als we transparantie en controle willen. Zeker in een tijd waarin digitale rechten en privacy steeds belangrijker worden, kunnen we het ons niet permitteren om al onze informatiebehoefte over te leveren aan één gesloten systeem. AI-chatbots zoals ChatGPT zijn krachtige hulpmiddelen. Een chatbot kan samenvatten, herschrijven, brainstormen, ideeën genereren of complexe concepten uitleggen. Maar het is geen vervanging voor de browser en dat zou een slim taalmodel ook niet moeten zijn. Een goede browser blijft een noodzakelijke poort naar de wereld van kennis en context. Zeker nu zoekmachines als Google zelf steeds meer vervuild raken met commercieel gedreven resultaten, is het belangrijk dat we kritisch blijven kijken naar welke tools we gebruiken, en waarvoor. Want wie alleen nog AI gebruikt om zich te informeren, krijgt misschien een snel antwoord, maar verliest langzaam grip op de bron.
Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang elke week het beste van Clickx in je mailbox.
Volg Clickx op Google Nieuws om onze nieuwste artikels in je feed te krijgen. Vergeet niet om op ‘Volgen’ te klikken.
Krijg Clickx magazine 10 keer per jaar (waarvan 2 extra dikke dubbelnummers) keurig thuisbezorgd.
