De evolutie van smartphones: van baksteen tot foldable

We kunnen ons bijna geen wereld smartphones meer inbeelden. Alles van sociale media en e-mails, tot online bankieren en vakanties boeken: het kan tegenwoordig allemaal met een smartphone. Smartphones waren niet altijd zo geavanceerd en zijn de voorbije jaren in een stroomversnelling terechtgekomen. Nu draaien we de tijd even terug en zwemmen we niet alleen terug door die stroomversnelling, maar gaan we helemaal terug naar de eerste mobiele telefoon. Dit is de evolutie van de smartphone.

In den beginne waren er Motorola en Nokia

Voor we het over de smartphone kunnen hebben, moeten we het eerst hebben over wat voorafging, namelijk de mobiele telefoon of gsm (of mobieltje voor de Noorderburen). De eerste gsm werd ontwikkeld door niemand minder dan Motorola in 1973 en heette de Motorola DynaTAC 8000X. Deze baksteen woog maar liefst 1,1 kg en had een batterijduur van 30 minuten. In die 30 minuten kon je alleen telefoontjes plegen. De sms werd immers pas uitgevonden in 1984 en het eerste sms-bericht werd bijna tien jaar later verstuurd, in december 1992. Wanneer de batterij van de Motorola DynaTAC 8000X leeg was, moest hij trouwens gedurende tien uur opgeladen worden. Het is trouwens niet zo dat iedereen plots deze gsm had, want hij had in die tijd een adviesprijs van 3.995 dollar, wat na de inflatie van de voorbije decennia overeenkomt met een adviesprijs van 10.000 dollar.

De eerste gsm die breed beschikbaar was, verscheen een kleine 20 jaar na de introductie van de DynaTAC 8000X. Op 10 november 1992 kwam de Nokia 1011 (het cijfer is een verwijzing naar de datum, 10/11) namelijk op de markt, de eerste gsm die verbinding kon maken met het zogenaamde GSM-netwerk. Je kon tot 99 contacten opslaan op deze gsm en hoewel hij technisch gezien sms’en kon ontvangen, waren er nog geen gsm’s die sms’en konden versturen. De eerste sms die in december 1992 werd verstuurd, werd dan ook met een computer verstuurd. De Nokia 1011 paste daarnaast niet bepaald in je broekzak. Het hele ding had afmetingen van 195 × 60 × 45 mm en woog 475 gram. Hoewel de Nokia 1011 met een omgerekende prijs van zo’n 700 euro niet bepaald een koopje was, is hij wel de eerste gsm die in massaproductie ging en in de winkelrekken lag. Twee jaar later, in 1994, verscheen de Nokia 2110, de eerste gsm die sms-berichten kon versturen én ontvangen. Die kostte nog steeds bijna 1.000 euro, maar was wel al stukken kleiner (148 x 56 x 25 mm en 275 gram).

Maak kennis met Simon en Eric

De eerste smartphone lijkt in de verste verte niet op de smartphone zoals we hem vandaag kennen. Als we gaan kijken naar de eerste smartphone, blijven we verrassend genoeg in 1994. Toen werd de IBM Simon op de markt gebracht. Deze ‘smartphone’ had een touchscreen (dat je met een stylus moest bedienen), kon e-mails én faxen verzenden en ontvangen, en had enkele ingebouwde apps, zoals een rekenmachine en agenda. De IBM Simon was echter geen groot succes en nog geen jaar later, in februari 1995, werd de productie stopgezet. De batterijduur was een van de grootste problemen, want de smartphone ging gemiddeld acht uur mee in stand-bymodus en amper één uur bij continu gebruik. Naar schatting werden er uiteindelijk 50.000 toestellen verkocht. Ter vergelijking: van de Nokia 2110 zijn er meer dan 20 miljoen stuks verkocht.

Hoewel de IBM Simon gezien werd als de eerste smartphone, werd hij niet zo in de markt gezet. Het eerste toestel dat verkocht werd onder de noemer ‘smartphone’ was de Ericsson R380. Die werd onthuld in februari 1999 en was te koop vanaf september 2000. Met de Ericsson R380 kon je bellen, sms’en, e-mailen en een WAP-browser gebruiken. Draadloze technologie zoals bluetooth of wifi had hij niet. Hij maakte namelijk via het GSM-netwerk verbinding met de WAP-browser, wat eigenlijk een heel lichte internetbrowser is die alleen bepaalde webpagina’s in tekstvorm kon weergeven. De batterij van de Ericsson R380 ging ook veel langer mee dan die van de IBM Simon.

Lachen naar het vogeltje

Noch de IBM Simon, noch de Ericsson R380 had iets dat elke smartphone tegenwoordig heeft en wat voor velen een van de belangrijkste punten is. Dan hebben we het natuurlijk over de camera’s. Smartphones met drie of meer camera’s zijn geen uitzondering meer en van een 200MP-camera kijkt ook niemand meer op. Als we op zoek gaan naar de eerste smartphone met een camera die breed beschikbaar was, komen we uit in juni 2002, bij de lancering van de Nokia 7650. Deze smartphone had één camera achteraan met een sensor van 0,3 MP en een vaste focus. De Nokia 7650 ging meteen een stap verder en liet je die haarscherpe foto’s versturen via MMS.

Smartphones hebben niet alleen camera’s achteraan, maar ook een camera vooraan, die we intussen de selfiecamera noemen. Het duurde eigenlijk niet zo heel lang voor de eerste smartphone met een frontcamera verscheen. De Sony Ericsson Z1010 was de eerste breed beschikbare smartphone met een camera vooraan en die had ook een sensor van 0,3 MP. Die camera kon je echter alleen gebruiken om te videobellen en dit is waarom de Ericsson Z1010 zo belangrijk was. Een foto nemen met de frontcamera was daarentegen nog niet mogelijk. De camera-app liet je alleen met de camera achteraan foto’s nemen.

Het zal je misschien verbazen hoe lang het duurde voor er een smartphone was met een frontcamera waarmee je ook foto’s kon nemen. Hierop moesten we wachten tot 2010 en het was niemand minder dan Apple die met deze primeur aan de haal ging. De iPhone 4 liet je ook foto’s maken met de selfiecamera, die hier overigens nog steeds dezelfde lage resolutie van 0,3 MP had. Het duurde niet lang voor andere fabrikanten in de voetsporen van Apple volgden en voor we het wisten, maakte het woord ‘selfie’ deel uit van onze algemene woordenschat en spraken we niet meer over een frontcamera, maar een selfiecamera. Na de toevoeging van de selfiecamera gingen we terug naar de achterkant van smartphones. Opnieuw had Apple de primeur in handen met de iPhone 7 Plus in 2017, de eerste smartphone met een telefotocamera. Daarna volgde LG met de LG G6 in 2018 die een groothoekcamera had en ten slotte waren het LG en Huawei die in 2019 ongeveer tegelijk de eerste smartphones hadden met een hoofdcamera, groothoekcamera én telefotocamera achteraan.

De opkomst van Android en iOS

We kunnen smartphones nu indelen in twee grote categorieën: Android-smartphones en iPhones. Dit zijn de twee grote besturingssystemen voor smartphones. Dat was echter lang niet altijd het geval. De Nokia 7650 en Ericsson Z1010 draaiden op Symbian OS, dat het prominente besturingssysteem was van 2000 tot ongeveer 2010. De twee andere vermeldenswaardige besturingssystemen zijn BlackBerry OS en Windows Mobile. De reden dat BlackBerry OS zo populair was, had simpelweg te maken met het succes van de BlackBerry-smartphones met het volledige toetsenbord.

In 2007 werd dit landschap opgeschud door alweer niemand minder dan Apple. Toen de eerste iPhone gelanceerd werd, hoorde daar meteen het eigen besturingssysteem van Apple bij. Bovendien was iOS een van de eerste besturingssystemen waarop je apps kon installeren via een app-winkel, de App Store in dit geval. In 2008 verscheen de toekomstige grote concurrent Android. Waar iOS volledig gecontroleerd werd door Apple, was Android een open-source besturingssysteem met meer mogelijkheden voor developers. Nog iets later, in 2010, verscheen Windows Phone, de poging van Microsoft om een graantje mee te pikken van het smartphonelandschap. BlackBerry bleef ondertussen koppig vasthouden aan zijn eigen besturingssysteem, wat uiteindelijk de ondergang van het merk betekende. Windows Phone deed nog een verdienstelijke poging, maar werd uiteindelijk stopgezet in 2017, waarna de dominantie van Android en iOS een feit waren.

Duidelijke vormfactor

Het was relatief snel duidelijk wat de vormfactor van een smartphone ging zijn. De meest succesvolle modellen hadden een touchscreen in plaats van een fysiek toetsenbord en hoewel BlackBerry lange tijd populair bleef met zijn volledige fysieke toetsenbord, was dat uiteindelijk niet zo toekomstbestendig als gehoopt. In de beginjaren werd er soms nog wat geëxperimenteerd met ontwerpen die je open kon klappen of schuiven. Midden jaren 2000 zagen we voornamelijk het ontwerp met een touchscreen en daaronder nog een drietal knoppen (oproep aannemen, homeknop, terugknop). Het duurde niet lang voor we van drie knoppen naar één knop gingen en daarna naar helemaal geen knop meer, waardoor je volledig was aangewezen op het touchscreen voor de bediening. Dat is hoe de meeste smartphones er tegenwoordig nog steeds uitzien: een rechthoek met vooraan een scherm en achteraan de camera’s. Schermen zijn groter geworden, ontwerpen steviger en tegelijkertijd dunner, maar aan de algemene look en feel van een smartphone is niets drastisch veranderd.

Het ontwerp van een smartphone bleef vrij saai en veilig tot fabrikanten plots het idee hadden om vouwbare schermen te maken. De Samsung Galaxy Fold kwam uit in 2019 en was de eerste commerciële vouwbare smartphone. Na minder dan een week werden de telefoons echter uit de winkelrekken gehaald vanwege een probleem met de duurzaamheid. Motorola greep later in 2019 hun kans en trok de nostalgiekaart met de lancering van de Motorola razr, die gebaseerd was op de immens populaire Motorola Razr V3 uit 2004. In 2020 kwam Samsung met hun eigen clamshell foldable, de Samsung Galaxy Z Flip. De evolutie ging hier razendsnel en op amper vijf jaar tijd zijn vouwbare smartphones volwaardige alternatieven voor traditionele smartphones. De grenzen van vouwbare smartphones worden nog steeds verlegd, want