Cybercriminaliteit tiert welig. Wellicht vraag je je af wat die online oplichters allemaal van jou willen, dat ze zo veel moeite doen om toegang tot je computer te krijgen. We bekijken diverse vormen van online-oplichting en hoe je ermee omgaat.
Reclame in je computer en browser
Bonafide internetbedrijven, zoals Microsoft, Yahoo en Google, willen graag dat je hun diensten gebruikt en niet die van de concurrent. Daarvoor bieden ze allerlei werkbalken en kleine programma’s aan die zich permanent in jouw computer nestelen. Dat lijkt onschuldig, maar ze beperken je handelingen en nemen stukjes van je beeldscherm in bezit om hun reclameboodschappen weer te geven. Speciale zoekbalken in je browser zijn hiervan het meest irritante voorbeeld. Gaandeweg kunnen ongevraagde werkbalken de halve hoogte van je browservenster in bezit nemen, terwijl je er geen enkel nut van ondervindt. Het verwijderen van een dergelijke werkbalk is meestal uitermate ingewikkeld. Aanbieders van internetdiensten – ook Microsoft – doen hun uiterste best om alles over jou te weten te komen. Daarbij gaan ze in veel gevallen verder dan de Nederlandse of Europese wetgeving toestaan. Het doel daarvan is natuurlijk om je op maat gesneden reclame aan te kunnen bieden. Helaas is een nare bijzaak dat deze gegevens ook door binnen- en buitenlandse geheime diensten worden gebruikt om je te leren kennen.
SPAM: reclame tussen je e-mail
Zoals je telefonisch wordt lastiggevallen door verkopers, zo gebeurt dat ook per e-mail. Ongevraagde reclame per e-mail heet spam. Spammen is verboden in de meeste landen, maar er wordt toch veel geld aan verdiend. Via spam worden illegale producten verkocht, zoals Viagra (zonder doktersrecept), porno, Russische bruidjes (die nooit op komen dagen), leningen, diploma’s waarvoor je nooit gestudeerd hebt en nog veel meer. Ook wordt via spam geprobeerd je voor dat ene ‘buitenkansje’ te porren waarmee je echt binnen enkele weken miljonair wordt. Als je eerst even je creditcardgegevens verstrekt of een klein bedrag overmaakt.
Gegevensdiefstal
Andere manieren waarop je per e-mail bedreigd wordt, zijn de echt lijkende mailtjes van je bank, Microsoft, de belastingdienst of een andere dienstverlener. De mailtjes lijken levensecht en vragen je even in te loggen met je naam en wachtwoord. Je hoeft alleen maar je pincode te verifiëren… Je begrijpt al wat er vervolgens met jouw gegevens gebeurt. Banken, belastingdiensten, creditcardorganisaties, Google, Microsoft en al dit soort bedrijven sturen nooit mail met het verzoek om in te loggen op de website, of om je pincode op te geven! Ontvang je een dergelijk mailbericht, dan weet je zeker dat het een poging is om je op te lichten! Ook middels virussen wordt geprobeerd gegevens te stelen, zoals je creditcardnummer en adresgegevens. Dit fenomeen heet phishing – vissen.
Bedreiging en chantage zonder hack
Een veel simpeler vorm van hacken is eigenlijk geen hacken. Je ontvangt een e-mail waarin wordt uitgelegd dat iemand al je bestanden heeft, of dat er foto’s of andere gegevens of bestanden van jou zijn buitgemaakt. Als je maar even betaalt, wordt het probleem voor je opgelost. Dit soort bedreigingen zijn vrijwel altijd vals. Toch is het raadzaam hiervan aangifte te doen.
Cookiewetgeving
Cookies zijn bestanden die websites helpen om goed te functioneren. Zo gebruiken webshops cookies om te onthouden wat je in je virtuele winkelwagentje hebt gelegd. Dat zijn de zogenaamde functionele cookies. Deze behoren bij de goede werking van de website. Daarnaast willen heel veel websites alles van je weten. Ze onthouden alles wat je op internet doet of krijgen zelfs toegang tot je webcam of adresboek en graven alles op wat maar interessant is voor de eigenaar van het cookie. Facebook is zo’n mol die alles bijhoudt wat je doet. Ook op momenten dat je niet op visite bent bij Facebook. Nieuwe Europese wetgeving verlangt van internetwebsites dat aan jou gemeld moet worden als een website cookies in jouw computer plaatst, en dat je daarmee akkoord moet gaan. Het gevolg van deze wetgeving is niet dat je minder cookies in de computer krijgt, maar dat je eindeloos wordt lastiggevallen over cookies. Of erger nog: dat je door op akkoord te klikken toestemming geeft voor privacyinbreuk waar je normaliter nooit mee akkoord zou gaan en waar ook de Europese wetgevers grote bezwaren tegen hebben. Facebook en Google zijn op dit front veruit de grootste schenders van privacy.
- Krijg je de keuze, klik dan op Cookie-instellingen aanpassen of iets van die strekking.
In de meeste gevallen kan je kiezen of je alleen functionele cookies wil accepteren, of ook cookies die niet voor het functioneren van de website nodig zijn, maar voor het functioneren van de marketingmachines.
- Kies Aangepast, zodat je allerlei keuzevakjes zelf uit kan zetten.
- Zet zaken als Sociale media, Advertenties en Interesses uit. Dat zijn de cookies die je surfgedrag observeren en vervolgens in allerlei databases opslaan.
- Vergeet niet om op de knop Voorkeur opslaan te klikken.
Nooit grappig: de hoax
Als afsluiting van deze lijst ellende mag ook de hoax niet onvermeld blijven. Een hoax is een melding in de media van een virus dat niet bestaat. Media nemen erg makkelijk berichten uit andere media over, zonder de waarheid ervan te onderzoeken. En zo kan het gebeuren dat je ineens overal leest dat je jouw computer moet controleren op een specifiek bestand. “Heb je dat bestand aangetroffen in je computer, dan moet je het meteen verwijderen”, melden de media vlijtig. Je doet precies wat het bericht vermeldt en je hebt vervolgens eigenhandig een stukje van Windows 11 verwijderd en daarmee je computer om zeep geholpen.
Privacyinstellingen van Windows
Windows zelf zit ook bomvol automatische functies die om te functioneren van alles van je willen weten of toegang nodig hebben tot bepaalde gegevens. Zo is het logisch dat je e-mailprogramma toegang nodig heeft tot je lijst met adressen. Het is ook logisch dat een programma als Skype toegang nodig heeft tot je webcam. Skype stelt je in staat om met je achternicht in Australië te kletsen terwijl je elkaar in het beeldscherm ziet. Minder logisch is het dat Windows permanent wil weten waar je bent. Dat gaat toch niemand wat aan. Ook het nieuwe fenomeen Bakens (Bluetooth Beacons) is volstrekt walgelijk. Het doet niets anders dan permanent monitoren waar je bent, of waar je smartphone of laptop is. Deze hele functie doet niets voor jou, maar is volledig voor de leveranciers van reclame. Je levert al je privacy in om adverteerders blij te maken. Tijd dus om Windows uit te leggen hoeveel belang je hecht aan je privacy.
- Interessant: Wat is Phishing en hoe voorkom je het?
- Klik op Start.
- Typ de eerste letters van het woord privacy.
Je belandt bij Privacy & beveiliging Algemeen. De rubriek Privacy bevat een aantal rubrieken, waarin vervolgens alle instellingen te vinden zijn. Dat begint bij het tabblad Algemeen met algemene privacyinstellingen. Elke instelling heeft een schuifknopje dat blauw is als deze aanstaat en wit als deze uitstaat.
- Zet al deze opties uit voor optimale privacy. Ze doen niets voor jou.
Geen van deze opties doet iets voor jou of zijn van nut voor je. Ze doen alleen maar wat voor Microsoft en andere aanbieders.
Locatie
- Klik op de woorden Privacy & beveiliging in de kopregel van dit venster. Je belandt daarmee bij een groter keuzemenu met veiligheidsopties.
- Scrol omlaag in de lijst met rubrieken.
- Klik op Locatie.
Locatievoorzieningen zijn handig voor je als je op de een of andere manier met gps navigeert. In alle andere gevallen zijn ze alleen maar handig voor Microsoft en de adverteerders. De locatie van je computer is op allerlei manieren vast te stellen. Natuurlijk kan dat met gps als je computer of tablet deze voorziening heeft. Een andere manier is op basis van je internetaansluiting of wifi waarvan je gebruikmaakt. Heb je een tablet met een simkaart, of gekoppeld aan een smartphone, dan kan op basis van de telecomverbinding je locatie worden vastgesteld. Een laatste optie biedt Windows met de knop Standaardlocatie instellen.
- Zet de schakelaar op Uit.
Op deze manier kan je nauwkeurig je privacy regelen, door in allerlei rubrieken zaken aan of uit te zetten. Bovenstaande instellingen zijn voor optimale privacy. Als je juist gebruik wilt maken van je locatie, bijvoorbeeld voor apps als Kaarten of Weer, dan kan je specifiek die apps als enige wel toestemming geven om je locatie op te vragen. De meeste standaardinstellingen van Windows zijn, heel anders dan in het verleden, behoorlijk zuinig ingesteld. Windows is wat zuinig op je privacy en veiligheid. Voor veel zaken moeten programma’s eerst toestemming vragen alvorens ze rechten krijgen om die zaken te gebruiken. Zoals bij de camera en microfoon. Programma’s mogen deze niet zomaar gebruiken; ze moeten eerst om toestemming vragen.
Windows-beveiliging
Zoals gemeld: Windows-beveiliging is het standaard antivirusprogramma van Windows dat niet alleen virussen opspoort en probeert te vernietigen, maar ook andere bedreigingen te lijf gaat, zoals spyware. In een nieuwe computer kan het heel goed zijn dat Windows-beveiliging niet standaard aanstaat, dus daar moet nu eerst voor gezorgd worden.
Is Instellingen niet geopend, open deze dan alsnog. Dat kan via het startmenu, maar ook via het berichtgebied.
- Klik rechts in de taakbalk op de knop Verborgen pictogrammen weergeven.
- Klik dan op de knop met het schildje.
In dit venster hoeft je zelf vrijwel nooit te zijn. De meeste dingen die nodig zijn voor beveiliging gebeuren automatisch. Staat er ergens een geel uitroepteken, dan is actie wellicht nodig. Zoals hier bij App- en browserbeheer.
- Klik in het venster Instellingen op de knop met het uitroepteken.
- Klik op de knop Inschakelen onder de rubriek Beveiliging op basis van reputatie.
- Klik op de knop Ja om deze beveiliging in te schakelen.
Deze toestemming klinkt wat raar: je moet Windows-beveiliging toestemming geven om Windows te beveiligen. Wat doet deze optie? Als je een programma probeert te installeren, dat kan ook per ongeluk gebeuren, controleert Windows of de leverancier van dat programma (of app) wel een bekende en bonafide leverancier is. Het garandeert niets, maar malafide software installeren wordt op deze manier wat moeilijker. Klik tot slot in het sluitvak om het venster te sluiten.
Windows 11 voor senioren
Dit artikel is een hoofdstuk uit het Windows 11 voor senioren van Victor Peters. Doe meer in minder tijd met je computer, laptop of tablet. Ervaar de nieuwe mogelijkheden van Windows 11 aan de hand van de stapsgewijze uitleg. De auteur laat je in dit kleurrijke boek duidelijk zien hoe je jouw Windows 11-computer, -laptop of -tablet snel en zonder problemen onder de knie krijgt. Maak kennis met het nieuwe startmenu, beheer je documenten, onderhoud je computer, surf op internet en maak contact met anderen: het zijn slechts enkele van de onderwerpen die je worden aangeboden. Geschreven in helder Nederlands en voorzien van vele afbeeldingen. Binnen de kortste keren hebt je jouw computer onder controle, zonder moeilijk gedoe!
Deze uitgave van Vanduuren Media is onder andere verkrijgbaar bij Standaard Boekhandel, voor 29,99 euro.
