Voor bestaande woningen
Velen denken dat domotica iets is dat je al vanaf het begin moet voorzien. Het klopt dat het de zaken vergemakkelijkt, maar je kan nu nog steeds je huis slimmer maken zonder dat je daar voorzieningen voor hebt getroffen. Ben je het wel van plan in een toekomstige renovatie of nieuwbouwwoning? Dan moet je zeker ook met volgende dingen rekening houden.
Wat kan allemaal?
Je hoort dikwijls zeggen dat domotica ingewikkeld is en enkel bedoeld is voor ‘high tech’ mensen, maar niets is minder waar. Domotica laat je toe om na de installatie heel flexibel om te gaan met bijvoorbeeld je verlichting. Moet die éne knop beter een andere lamp aansturen? Dan is dat met enkele wijzigingen in het programma gebeurd. Je behoudt alle vrijheid, zonder dat het complex wordt.
Domotica is uiteraard niet enkel verlichting, ook je rolluiken, ventilatie, dimmers, energiemeting, poorten, deuren, zonnewering, verwarming, alles kan je centraal aansturen via een systeem. Het éne heeft al iets meer voorbereiding nodig als het andere (bv elektriciteit bij rolluiken), maar als totaalpakket kan domotica je een gevoel van veiligheid en gerustheid geven. Bovendien heeft het ook een positieve impact op de elektriciteitsfactuur.
Simpel beginnen
Iedereen denkt bij domotica aan complexe situaties die je door een installateur moet laten uitvoeren, maar niets is minder waar. Je kan simpel beginnen met één slim stopcontact, of je kan ineens voor een hele set kiezen. De sleutel tot alles is natuurlijk wel je smartphone of tablet, omdat die functioneert als bediening. Complexere pakketten hebben ook aparte afstandsbedieningen, maar ga er vanuit dat je een slimme telefoon nodig hebt om handig te werken.
Om te beginnen zo’n slim stopcontact. Die kan je op afstand aan- of uitschakelen of met een timer een bepaalde cyclus instellen. De slimmere modellen hebben zelfs een energiemeter aan boord die je vertelt wat de aangesloten apparaten allemaal verbruiken. Enig nadeel aan zo’n slim stopcontact is dat je bovenop een bestaand stopcontact een adapter moet plaatsen.
Verlichting
Een slim stopcontact is de meest eenvoudige oplossing (en ook de goedkoopste), maar slimme verlichting is ook een eenvoudige stap naar domotica in huis. Tegenwoordig heb je genoeg slimme lampen die je in een universele E27- of E14-voet schroeft. Installeer een app op je smartphone of tablet, en je kan overal de verlichting apart bedienen. Sommige apparaten laten zelfs toe om de verlichtingskleur aan te passen. De meeste lampen zijn ook automatisch dimbaar, zonder dat je een afzonderlijke dimmer nodig hebt.
Het aantal slimme lampen wordt nog uitgebreid naar andere lampvoeten, maar daar is de integratie dikwijls moeilijk omdat de voet of lampbehuizing weinig ruimte laat voor extra slimme functies. In mijn huis is dat voornamelijk het geval: 80 procent van mijn lampen hebben een GU 5.3-voet. Die komen ooit ook wel aan de beurt, maar daarvoor moet je meer geduld oefenen. Enig nadeel? Zulke slimme lampen zijn best duur vergeleken met hun ‘klassieke’ variant. Gelukkig zijn de slimme varianten allemaal led, zodat je gerust bent dat ze 10 tot 20 jaar zullen meegaan.
Motoren
Verlichting en stopcontacten zijn de meest eenvoudige stappen naar domotica in een bestaande woning, maar ook rolluiken, zonneweringen, poorten en deuren kunnen allemaal centraal bediend worden via domotica. Hier komt wat meer voorbereidingswerk bij kijken, omdat je telkens elektriciteit moet voorzien bij elke toepassing om ze te kunnen bedienen. Hebben bijvoorbeeld je rolluiken of voordeur geen elektriciteitsaansluiting, dan moet je al elektriciteit tot daar brengen om ze slimmer te maken.
Heb je dat voorzien of ben je dat van plan? Dan heb je een heleboel mogelijkheden om aan te spreken. Complete pakketten zoals Verisure, Velleman of Somfy bieden een totaalpakket aan van slimme verlichting, stopcontacten en automatisering, wat als voordeel biedt dat je alles centraal kan bedienen met een toepassing. Pak je van elke fabrikant wat, dan zit je met verschillende apps en/of afstandsbedieningen, wat niet echt gebruiksvriendelijk werkt.
Routercentrale
Er zijn op het internet tal van domoticapakketten te koop waarvoor je amper voorbereidingen moet treffen, maar sinds kort kunnen ook internetrouters een slimme basis zijn voor je huis. Zowel Linksys als AVM Fritz! hebben routers in het gamma waarmee je slimme schakelaars, stopcontacten en verlichting kan bedienen. Het handige van deze routers is dat ze heel eenvoudig van buitenaf bedienbaar zijn. Je registreert je bij de fabrikant van de router met een login en wachtwoord, en daarmee kan je vanaf overal ter wereld je apparaten bedienen. De meeste hebben ook een bijhorende app waarmee je op afstand slimme functies in huis kan bedienen.
Het komt erop neer dat je telkens een doordachte keuze maakt van wat je slimmer wil maken in huis. Denk goed na wat je wil, en ga dan op zoek naar een fabrikant die zoveel mogelijk zaken kan combineren in een totaalpakket. Bekende ‘klassieke’ domoticamerken zoals Niko kunnen trouwens verrassend veel voor je doen, zonder dat je huis erop is voorzien. Draadloze schakelaars, slimme leds, automatisering, het is nooit te laat. Hoor daarom ook altijd eens bij een vakman wat jouw opties kunnen zijn. Je zal versteld staan wat er nog allemaal kan.
Voor nieuwbouw en renovaties
Bij een nieuwbouw of renovatie heb je veel meer speelruimte om domotica te voorzien. Je hebt namelijk de luxe om alles klaar te leggen, zodat je uit veel meer mogelijkheden kan kiezen. De vraag is: wat moet je exact klaarleggen?
Veel kabels
De sleutel tot een slim huis zit hem in het aantal netwerkkabels. Overal internetaansluitingen is handig, maar ook je schakelaars werken met dezelfde kabels. Leg naar elke schakelaar een aparte netwerkkabel om nog genoeg keuze te houden voor diverse slimme systemen. Ook je lichtpunten moeten anders liggen. In plaats van telkens per lamp naar een schakelaar te gaan, loopt nu elk lichtpunt rechtstreeks naar je technische ruimte. Daar pas worden die aan slimme modules gekoppeld, wat ervoor zorgt dat je alle flexibiliteit behoudt.
Zo kan je later nog altijd dimmodules voorzien per verlichting, omdat ze toch allemaal samen komen in de technische ruimte. Het zorgt ervoor dat er een heleboel kabels samenkomen, daarom dat de meeste installaties twee elektriciteitskasten hebben: één voor de elektriciteit en één voor de domotica. Daarmee behoud je extra het overzicht. Via dit systeem heb je later nog altijd de keuze of je per schakelaar nu graag twee, drie of vier drukknoppen hebt, met of zonder led, etc.
Automatisatie
Als je elke schakelaar een slimme schakelaar maakt, kan je die naast lichtpunten ook andere functies laten uitvoeren. Zo kan je handig de ventilatie, muziekvolume, rolluiken, poorten of de verwarming bedienen. Dat lijstje kan je zo uitgebreid maken als je zelf wil. Heb je schrik dat het allemaal veel te duur gaat worden? Je hoeft niet alles vanaf het eerste moment aan te kopen. Het belangrijkste is dat je alle kabels al klaarlegt, zodat je achteraf wel handig kan instappen.
Heb je toch iets vergeten? De meeste fabrikanten hebben ook verschillende bedieningen die ook via radiofrequentie (RF) of Wi-Fi werken. Die schakelaars hebben bijvoorbeeld wel een batterij die je af en toe moet vervangen, maar beter dat dan je dromen op te bergen. Kortom: domotica kan je eender wanneer in je huis installeren. Of je nu alle voorbereidingen hebt getroffen of niet. Het is wel zo dat voorbereidend werk je een heleboel meer opties kan opleveren. Denk daarom altijd goed na wat je wil doen, en spreek er met een vakman over.
Standaarden
In de wereld van domotica heb je niet één standaard, maar meerdere. Dat is natuurlijk niet zo interessant wanneer je in de toekomst wil uitbreiden. Een van de meest gekende in de industrie is KNX. Achter deze standaard hebben zich een heleboel bedrijven geschaard, wat naar de toekomst toe het meeste opties biedt. Een bezoek bij een KNX-gespecialiseerde vakman zal je doen dromen van mogelijkheden.
Daarnaast is er onze Belgische trots Niko, die met zijn eigen standaard werkt. De installatie daarvan is een stuk eenvoudiger en de mogelijkheden zijn ook best uitgebreid, maar veel garantie op toekomstplannen heb je nooit. Ik heb recent een overgang van een oud naar nieuw systeem ervaren, en dat was niet bepaald goedkoop en pijnvrij.
