Hoe harder je processor en je grafische kaart het te verduren krijgen, hoe meer warmte ze produceren. Ze hebben dan nood aan wat extra koeling, en daar zorgen enkele ventilatoren voor. Zo’n ventilator vind je al zeker terug in het voedingsblok en op je processor, en de kans is groot dat ook je GPU (de processor van je grafische kaart) met zo’n waaier is uitgerust. Net als de systeemkast zelf overigens, en wie weet nog een paar andere onderdelen op je moederbord.
Wanneer die er allemaal lustig op los blazen, kan dat flink wat decibels opleveren. Goed als het moet, maar storend als het wat minder mag. Dat valt te regelen met een gratis brokje software: SpeedFan. Deze tool is wel vooral bedoeld voor ervaren gebruikers die weten waar ze mee bezig zijn. Niet zomaar experimenteren, dus!
STAP 1 / Installatie
Download SpeedFan op www.almico.com/sfdownload.php. Je vindt de bewuste link terug in de Download-sectie; bij mij is dat versie 4.46. Bij het installeren krijg je prompt een waarschuwing over de mogelijke risico’s bij onoordeelkundig gebruik: met I agree geef je aan dat je het advies ter harte neemt. Een Next– en een Install-knop verder is de installatie een feit, waarna je het programma mag opstarten. Meestal gaat dat goed, maar het is niet uitgesloten dat de tool met sommige hardware in de clinch gaat en weigert op te starten. Kort en bondig: dan heb je pech.
STAP 2 / Hoofdvenster
Ik ga er alvast van uit dat SpeedFan de beste maatjes is met jouw systeem (zoals met dat van mij, trouwens). Je krijgt dan een venster te zien met op het tabblad Readings de aangetroffen ventilatoren (inclusief het toerental in rpm ofte rounds per minute) en een reeks temperatuursensoren van onder meer je processor (met de diverse kernen wellicht), je GPU en je harde schijf. In eerste instantie heb je weinig boodschap aan al die ventilatoren en sensoren: die zijn voorzien van generieke labels (zodat je bijvoorbeeld geen flauw benul hebt om welke ventilator het precies gaat), en sommige lijken misschien zelf niet te reageren (0 rpm). Het valt evenmin uit te sluiten dat SpeedFan bepaalde sensoren verkeerd uitleest omdat de tool niet is staat is om ze te kalibreren. Maar het is net de bedoeling dat je hier (zelf) wat orde in de keet brengt.
STAP 3 / Basisconfiguratie
Om aan deze items te sleutelen, moet je de knop Configure aanspreken. Blijken er inderdaad ventilatoren of temperatuursensoren te zijn die niet thuis geven, dan verwijder je die best uit het overzicht. Kwestie van op de tabbladen Temperatures en Fans het vinkje te verwijderen naast de overtollige onderdelen. Zodra je op OK drukt, zijn die niet langer te zien op het tabblad Readings. Een stuk lastiger is uitvissen bij welke ventilator een bepaalde waarde hoort. Idealiter doe je dat door een weerstand op de stroomdraad van elke ventilator te plaatsen: bij het afregelen merk je dan wel welke waarde automatisch verandert.
Iets minder elegant kan echter ook: hou een ventilator voorzichtig tegen en ga na welk item daarop reageert – de ventilator van de voeding laat je veiligheidshalve ongemoeid. Eens de puzzel in elkaar valt, ga je opnieuw naar Configure, Fans, selecteer je een item en voorzie je dat via de F2-toets van een duidelijk label.
STAP 4 / Temperatuursensoren
Een gelijkaardig verhaal voor de temperatuursensoren. Op het tabblad Temperatures lees je in de kolom Chip wel af bij welk onderdeel een sensor hoort. In mijn systeem is dat bijvoorbeeld HD0 (1000 GB), HD1 (320 GB), ATI Video Card en enkele INTEL COREs (van mijn CPU). Verder noteer ik een drietal sensoren die blijkbaar bij de chipset IT8772F horen. Ook al deze items kan je via F2 van een duidelijk label voorzien.
Tijd nu om voor de sensoren een gewenste (desired) en een maximale grenswaarde (warning) in te stellen. Dat doe je onderaan het tabblad Temperatures. Welke waarden je invult, hangt natuurlijk van je componenten af: op de site van de fabrikant vind je vast wel een aantal waarden terug. Als vuistregel kan je eventueel de volgende waarden hanteren: harde schijf (25 – 55), CPU/GPU (40 – 80), systeemkast (30 – 50). Bevestig met OK.
STAP 5 / Ventilatorsnelheid
Nu moet je SpeedFan nog duidelijk maken dat het bij bepaalde temperaturen de snelheid van de ventilatoren mag verlagen. Je doet er goed aan om SpeedFan eerst een paar dagen te laten draaien en de waarden op het tabblad Readings in de gaten te houden. Als de temperaturen regelmatig de waarschuwingsdrempel benaderen of overschrijden, is het geen goed idee om de snelheid van de ventilatoren te verlagen. Blijken die temperaturen echter meestal rond de gewenste waarde te schommelen, dan kan het in principe wél.
Over weer naar Configure, waar je deze keer het tabblad Speeds opent. Selecteer de gewenste ventilator en vul zowel een minimale als een maximale snelheid in. Deze waarde moet je zien als een percentage van de maximumsnelheid. Begin voorzichtig, bijvoorbeeld met 80 en 100. Plaats een vinkje bij Automatically variated, bevestig met OK en zet tevens een vinkje bij Automatic fan speed op het tabblad Readings. Hou nu weer een tijdje de uitgelezen waarden in het oog. Als alles er goed blijft uitzien, kan je de minimale snelheid eventueel nog wat verlagen.
