Als je wil experimenteren met Raspberry Pi, is het installeren van een besturingssysteem een essentiële stap. Wij gaan uit van het meest recente model, de Raspberry Pi 4. Die biedt meteen ook nog een extraatje dat het mogelijk maakt om besturingssystemen zonder verdere toekomst van een externe computer te installeren. Je hebt dan alleen nog een netwerkkabel en een internetverbinding nodig. Normaal gesproken moet je voor het installeren van een OS op de SD-kaart van je Raspberry Pi een computer gebruiken als tussenstation. Voor gebruikers van de Raspberry Pi 4 is er goed nieuws: na doorvoeren van een update hoeft dat nooit meer! Voor de Raspberry Pi staat op www.raspberrypi.com/software/ alweer sinds (bijna) jaar en dag de Raspberry Pi Imager klaar. Die werkt prima, maar voor elke nieuwe SD-kaart waarop je een OS wilt zetten is een Windows- of Linux-pc of een Mac noodzakelijk. Zeker: voor hardcore-gebruikers zijn er ook andere manieren om een OS op een SD-kaart te zetten. Maar om snel aan de slag te kunnen is de Imager een verdraaid handig tooltje. Minus dan dus het feit dat je er een andere computer voor nodig hebt om er gebruik van te kunnen maken.
Heb je echter een Raspberry Pi 4, dan is de hardware daarvan fundamenteel anders opgebouwd dan die van alle voorgangers. Versie 4 beschikt namelijk over een ruimere externe EEPROM met 512K opslagruimte. Dat blijkt voldoende te zijn om wel heel handige extra functionaliteit toe te voegen, namelijk een alternatieve bootloader die niet alleen van een (micro)SD-kaart kan starten, maar ook van een op een USB 3-poort aangesloten stick of SSD. De RPi kan ook starten in die speciale ‘installatiemodus’, waarbij je alleen zorg moet dragen dat je een ethernetkabel verbonden aan je (thuis)netwerk inprikt alvorens je de Pi 4 aanzet. Prik ook alvast een lege microSD-kaart in. Schakel de Pi 4 in en wacht even. Je ziet nu een netwerkinitialisatie, waarna de Raspberry Pi Imager wordt gedownload en geïnstalleerd op een RAM-drive. Vervolgens herstart de Pi 4 en zie je exact dezelfde software met exact dezelfde mogelijkheden als de desktopvariant!
Net als extern
De bootloader zorgt er na inschakelen van de Raspberry Pi 4 voor dat er vanaf het netwerk de exact gelijke tool gedownload wordt als die je normaliter op een losse computer gebruikt om je RPi-besturingssystemen op een geheugenkaart te zetten. Je hoeft dus niks nieuws te leren. Bovendien geldt dat de installatiemethode dus ook met de losse software werkt. Enig verschil is dat je op een pc of notebook na het voorbereiden ervan de geheugenkaart uit de kaartlezer trekt en deze in de RPi prikt. In het geval van de onboardtool kan je hem na voorbereiden gewoon laten zitten. Na een herstart start het systeem van de kaart op. Wil je op een andere microSD-kaart een ander OS installeren? Prik dan een lege kaart in je RPi en zet deze aan, waarna de bootloader de installatietool downloadt en opent.
Toch nog even die Imager nodig
Om van al dit moois te kunnen genieten, is het wel zaak om eerst de boot-EEPROM van je Raspberry Pi 4 te updaten. En daarvoor heb je nog één keer de desktoptool (zoals gezegd te vinden op www.raspberrypi.com/software/) nodig. In dit voorbeeld gebruiken we een Mac als basis, maar die ziet er precies hetzelfde uit als de Windows- of Linux-versie. Is de tool geïnstalleerd, dan prik je een lege microSD-kaart in een kaartlezer (die je vervolgens aansluit op je computer…) en start je de Imager.
Bootloader selecteren
Klik op de knop SELECTEER OS (of CHOOSE OS). In het menu dat daarop opent, klik je op Misc utility images. Klik een niveau dieper op Bootloader. We zijn er nog niet, want nog weer een stap verder in de menustructuur klik je dan op de optie om vanaf SD-kaart te booten. Die optie gaat altijd goed, want dan wordt er straks bij het opstarten éérst naar de aanwezigheid van een microSD-kaart met een bootable OS gekeken en dan naar een USB 3-opslagmedium met opstartbaar OS. Indien deze beide opties niet werken wordt de omgeving gestart waarbij via internet de Image-tool wordt gedownload. Door voor de SD-kaart als eerste opstartoptie te kiezen, wordt het opstarten van je Raspberry ietsje (maar niet schokkend veel) trager als je standaard van USB 3 of een daaraan hangende SSD opstart. Maar het betekent óók dat je in geval van nood altijd van een microSD-kaart kan starten. Zie het maar als de aloude bootmanager van je pc, die ook kan (kon) starten vanaf een diskette of cd-rom. Kwam best eens van pas in geval van nood!
Even goed opletten
Weer terug in het hoofdscherm van de Imager-tool klik je nu op de knop KIES OPSLAGAPPARAAT of CHOOSE STRORAGE. Check en dubbelcheck hier of je daadwerkelijk de eerder ingeprikte lege microSD-kaart selecteert. Voor je het weet overschrijf je per ongeluk een toevallig ingeprikte usb-geheugenstick of een ook in de kaartlezer aanwezige geheugenkaart met foto’s. Heb je de lege kaart geselecteerd, dan keer je vanzelf weer terug naar het hoofdscherm van de imagetool.
Schrijven maar
Klik op SCHRIJF en daarna aansluitend op JA ter bevestiging van deze actie. In het geval van macOS moet vervolgens ook nog je gebruikerswachtwoord ingevoerd worden (hetzelfde als waarmee je inlogt op je systeem), waarna toestemming voor schrijven op de SD-kaart gegeven moet worden middels een klik op OK. Als dat allemaal geregeld is, wordt de kaart beschreven. Heel lang duurt dit proces niet, het is geen bijzonder grote image natuurlijk. Als het schrijven klaar is klik je op VERDER GAAN in het geopende dialoogvenster. De Raspberry Pi Imager wordt nu afgesloten en de microSD-kaart wordt automatisch ontkoppeld/uitgeworpen. Je kan hem dus meteen uit de lezer trekken.
Wacht op groen
Nu is het tijd om de Raspberry Pi 4 erbij te pakken. Prik de net gemaakte microSD-kaart in de kaartlezer van de Raspberry. Zorg dat er verder geen externe opslagmedia zijn aangesloten. Eventueel kan je nog een monitor aansluiten voor een extra bevestiging straks van een geslaagde update. Schakel de Pi 4 in en wacht. Let goed op de ledlampjes aan de zijkant. Zodra het groene exemplaar regelmatig begint te knipperen, is de update van de bootrom succesvol verlopen. Had je inderdaad ook een monitor aangesloten, dan zie je daar een compleet groen scherm wat eveneens betekent: missie geslaagd.
Ontdek de Raspberry Pi
Dit artikel is een hoofdstuk uit het boek Ontdek de Raspberry Pi van Ronald Smit, een uitgave van Vanduuren Media.
Ontdek de eindeloze mogelijkheden van de Raspberry Pi! In dit boek nemen we je mee op een boeiende reis door de wereld van deze krachtige en veelzijdige minicomputer. Of je nu een beginner bent die net begint met experimenteren of op zoek bent naar inspirerende voorbeelden, dit boek biedt een gedetailleerde en praktische gids om het meeste uit je Raspberry Pi te halen. Leer de verschillende versies van de Raspberry Pi kennen en ontdek welke het beste bij jouw behoeften past. We duiken in de installatie en configuratie van diverse besturingssystemen en laten je zien hoe je je Raspberry Pi kan gebruiken als een betaalbaar alternatief voor een desktop-pc. Ook lees je hoe je een SSD kan aansluiten. Daarnaast maak je kennis met inspirerende voorbeeldprojecten die je kunt realiseren met een ‘losse’ Raspberry Pi. Van het bouwen van een mediacenter tot het opzetten van een gameconsole, je zal versteld staan van de mogelijkheden. Duik in de wereld van de Raspberry Pi en laat je creativiteit de vrije loop!
Ontdek de Raspberry Pi is onder meer verkrijgbaar bij Standaard Boekhandel, voor 29,99 euro.