slimme steden
slimme steden

Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang elke week het beste van Clickx in je mailbox.

In de steden van nu verschijnt er steeds meer technologie die je het leven makkelijker maakt, maar een volledig nieuwe, slimme stad uit de grond stampen is toch een ander verhaal. Zijn zulke slimme steden een goed idee of niets meer dan een uitgebreid reclamepraatje?

Ze schieten als paddenstoelen uit de grond: slimme steden. Nu technologie ons leven steeds makkelijker maakt, is de logische stap natuurlijk een volledige stad die ingericht en ontworpen is om het meeste uit de toekomst te halen. Smart cities veranderen de manier waarop we leven, werken en spelen. Nergens zijn ze zo enthousiast dan in het Midden-Oosten, waar ambitieuze projecten zoals NEOM in Saoedi-Arabië en Masdar City in Abu Dhabi ontwikkeld worden om de ultieme stad van de toekomst te zijn. Deze slimme steden zijn ontworpen om technologie te integreren om de levenskwaliteit van haar inwoners te verbeteren en duurzamer te worden door middel van het Internet of Things (IoT), digitale voorzieningen, zelfvoorziening en andere geavanceerde technologieën. Maar zijn deze projecten realistisch of gedoemd te mislukken?

Wat zijn slimme steden nu precies?

NEOM is het antwoord van de overheid van Saoedi-Arabië op het concept van een slimme stad. Dit miljardenproject is een manier waarop het land zijn economie wil diversifiëren en, laten we eerlijk zijn, hun land in de internationale schijnwerpers te zetten. Het project beslaat een gebied van 26.500 vierkante kilometer langs de Rode Zeekust, dicht bij de grens met Egypte en Jordanië, en heeft een geschatte investering van 500 miljard dollar. Het idee achter het project is om een gigantische, levende stad te creëren die in een rechte lijn door de woestijn loopt. Een fascinerend concept, dat in werkelijkheid wellicht niet zo praktisch is. NEOM streeft voor 100 procent naar gebruik van hernieuwbare energiebronnen, zoals zonne- en windenergie, en heeft plannen om afvalwater te hergebruiken en afval om te zetten in energie. Het project is ontworpen om een technologisch knooppunt te worden met geavanceerde technologieën zoals het Internet of Things (IoT), AI, robotica en autonome systemen. Op deze manier willen ze van deze stad (en andere slimme steden) een levende stad maken waarin de digitale en fysieke wereld elkaar ontmoeten. Het Internet of Things (IoT) verwijst naar een netwerk aan (huishoudelijke) apparaten, voertuigen, elektronische apparatuur en andere zaken die met elkaar verbonden zijn via het internet en data kunnen uitwisselen. Dat klinkt natuurlijk ideaal voor de stad van de toekomst. Daarnaast wil het investeerders en bedrijven uit verschillende sectoren aantrekken en een veilige, schone en gezonde leefomgeving creëren.

Masdar City in Abu Dhabi.

NEOM is niet de enige speler in het Midden-Oosten. Masdar City is een smart city in Abu Dhabi, ontwikkeld door de Abu Dhabi Future Energy Company (Masdar). Het project werd gelanceerd in 2006 en streeft naar het creëren van een CO2-neutrale en afvalvrije stad. Masdar City richt zich (net zoals NEOM) op het gebruik van hernieuwbare energie, zoals zonne-energie, en is voorzien van een park met zonnepanelen dat maar liefst 17.500 megawatt per uur kan opwekken. De stad is ontworpen met een focus op energie-efficiëntie en maakt gebruik van traditionele Arabische architectuur, zoals smalle straatjes, windtorens en waarschijnlijk zal een traditionele Soek (een Arabische markt) niet misstaan in de straten van Masdar. Het vervoer in Masdar City is ontworpen om autovrij te zijn en richt zich op duurzame vervoersalternatieven zoals fietsen, wandelen en een systeem van elektrische voertuigen voor openbaar vervoer. Voor ons is dit heel normaal, maar tegenwoordig zijn veel landen voornamelijk ingericht voor auto’s. De stad herbergt het Masdar Institute of Science and Technology, een onderzoeksuniversiteit gericht op duurzame technologieën en hernieuwbare energie. Ze mikt vooral op bedrijven en organisaties die zich richten op duurzaamheid en schone technologie.

Uitdagingen

Beide projecten zijn ambitieuze voorbeelden van smart cities in het Midden-Oosten die proberen om een duurzame, technologisch geavanceerde en leefbare omgeving te creëren. Hoewel ze unieke kenmerken en doelen hebben, delen ze een gemeenschappelijke visie om de manier waarop steden worden gepland, gebouwd en beheerd te transformeren. Deze projecten zullen naar verwachting een belangrijke impact hebben op de economie, het milieu en de levenskwaliteit in de regio. Echter, ze brengen ook uitdagingen met zich mee, zoals de haalbaarheid van de geplande technologieën, de benodigde investeringen en potentiële humanitaire zorgen zoals gedwongen verplaatsing van de lokale bevolking of werkomstandigheden voor arbeidsmigranten. Er zijn ook genoeg slimme steden geweest die niet aan de verwachtingen voldeden. Lavasa in India en Ordos in China zijn voorbeelden van slimme steden die te kampen hadden met financiële en planningsproblemen, waardoor hun ontwikkeling stagneerde of zelfs faalde.

Lavasa in India is een spookstad.

De mate van succes van deze projecten zal afhangen van de implementatie van de geplande technologieën, het vermogen om economische diversificatie te stimuleren en het aanpakken van de humanitaire zorgen. Ordos is inmiddels een moderne spookstad: ontworpen om ruim 1 miljoen inwoners te kunnen huisvesten, heeft de stad er nu ongeveer 100.000. En dit aantal bestaat grotendeels uit studenten, mensen van de overheid en andere inwoners die werden gepaaid met mooie appartementen en geld om hier te komen werken. Net zoals NEOM en Masdar City werd deze stad volledig uit de grond gestampt in de woestijn, zonder om te kijken naar bestaande steden. Het lijkt tegenwoordig ook erg hip om een moderne stad te plannen, want elk land wil natuurlijk zijn eigen vorm van Utopia creëren. Zelfs bekende mensen willen hun eigen stad, zoals de bekende zanger Akon, met zijn droom van een Akon City in Senegal waar overigens nog geen steen van is gelegd of Marc Lore, voormalige CEO van Walmart, die zijn slimme stad met de naam Telosa wil bouwen in de Verenigde Staten.

Niet elk land wil daarentegen een hele nieuwe stad opzetten. Veelal zie je dat overheden bestaande steden slimmer willen maken. Steden zoals Amsterdam in Nederland, Kopenhagen in Denemarken en Manchester zetten massaal in op nieuwe technologische ontwikkelingen die het leven in deze grote steden makkelijker moeten maken voor de moderne inwoner. Alles van slimme straatlampen tot dynamische parkeerplekken of gedeelde openbare voertuigen zoals steps, fietsen of zelfs elektrische auto’s. De voordelen hiervan zijn natuurlijk dat je al een bestaande infrastructuur hebt die je kan aanpassen en dat je al mensen hebt die er willen wonen. Ook zie je de Nederlandse overheid niet zo snel heel Amsterdam-Zuid de stad uitzetten.

Humanitaire problemen

Hierbij zijn we aangekomen bij de ernstige humanitaire problemen die vaak spelen rond projecten zoals NEOM. Er zit ook een duistere kant aan het utopische project in Saoedi-Arabië. Zo zijn er talloze meldingen van gedwongen verplaatsingen van de inheemse bevolking in de regio, de Howeitat, die er al generaties lang woont. Sommige leden van deze stam zijn gearresteerd, opgesloten en zelfs gedood tijdens protesten tegen hun gedwongen verplaatsing. Uiteindelijk werden ze in 2020 alsnog gedwongen om weg te gaan, zonder een nieuwe plek om te wonen. Dit zijn niet de enige zorgen die de internationale gemeenschap heeft over NEOM. Zo zijn er ook vragen over de arbeidsomstandigheden van de duizenden arbeiders die betrokken zijn bij de bouw van het miljardenproject. Deze kopzorgen zijn vergelijkbaar met de problemen die aan het licht kwamen rond het wereldkampioenschap voetbal in Qatar van 2022. In de aanloop naar dit evenement waren er een enorm aantal meldingen van bizarre werkomstandigheden, lage lonen en honderden sterfgevallen die gelinkt werden aan het werk dat zij moesten verrichten. Er werd zelfs gesproken over moderne slavernij en dergelijke situaties zijn een ernstige schending van de bestaande mensenrechten en werpen een flinke schaduw over eventuele technologische hoogstandjes die deze slimme steden willen demonstreren. Ze zijn dan misschien ontworpen om het leven van de mens makkelijker te maken, maar het risico op een humanitaire ramp loert steeds om de hoek.

De toekomst of nu al verleden tijd?

Er is een foute manier en een juiste manier om de huidige maatschappij over te zetten naar een wereld waarin we allemaal slim gaan leven en dit is natuurlijk niet hoe het moet. Toch hebben deze steden een mogelijke plek in de wereld en vooral in het Midden-Oosten. Zij kunnen namelijk een flinke bijdrage leveren aan de economische diversificatie van het Midden-Oosten, zolang zij de juiste stappen ondernemen. Door te investeren in hoogwaardige technologieën en duurzame industrieën kunnen steden als NEOM en Masdar City de verschuiving in de hand werken van een op olie gebaseerde economie naar een meer diverse en veerkrachtige economie. Op die manier zijn ze niet alleen afhankelijk van olie en toerisme om hun eentonige economie draaiende te houden. Daarnaast is het succes van deze slimme steden mede afhankelijk van de mate waarin ze worden geaccepteerd door de lokale gemeenschap en inwoners en zich aanpassen aan de culturele context van de landen waar ze zich bevinden. Zonder goed na te denken over duidelijke culturele en sociale vereisten, is de kans groot dat je een prachtige, slimme stad krijgt waar bijna niemand leeft.

Schrijf je in op onze nieuwsbrief en ontvang elke week het beste van Clickx in je mailbox.