Of het nu gaat om Bitcoins, Dogecoins of digitale tekeningen van een aap, iedereen heeft ondertussen al wel van cryptogeld of ‘-currencies’ en NFT’s gehoord. Ook wie geen digitale munten of tokens bezit kan met momenten het nieuws erover niet ontlopen. De afgelopen jaren werd crypto dikwijls gezien als een revolutie, iets dat ons leven merkbaar zou veranderen. De laatste maanden komen er echter steeds meer vraagtekens bij die bewering te staan: heeft crypto wel een toekomst? Barst de bubbel – en zo ja, wanneer barst die dan?
Het geld dat we allemaal kennen verschilt op een fundamentele manier van cryptogeld. Namelijk: het geld op je bankrekening is gecentraliseerd. Dat wil zeggen dat er één of meerdere instellingen, vanuit een centrale positie, bepalen of transacties legitiem zijn of niet. Met andere woorden: de bank houdt gegevens bij over hoeveel geld er op je rekening staat en welke in- en uitgaande transacties je precies uitvoert. Als een transactie niet klopt, bijvoorbeeld omdat er te weinig geld op je rekening staat, dan houdt de bank die tegen. De bank houdt dus bij hoeveel geld je precies hebt. Daarom is het belangrijk dat je je bank goed vertrouwt. Maar wat moet je doen als je die bank niet vertrouwt? Als je wil betalen met een digitale munt, zonder daar een bank bij te betrekken? Wie gaat er dan na of je wel genoeg geld op je rekening hebt staan? Dat is de denkoefening die in 2008 ook gemaakt werd door een ontwikkelaar onder het pseudoniem Satoshi Nakamoto. Die stelde toen een principe voor dat hij de ‘blockchain’ doopte.
Een jaar later, toen de eerste blockchain live ging onder de naam ‘Bitcoin’, begon de snelle opmars van cryptogeld. Maar wat is die blockchain nu precies? In de basis bestaat de blockchain uit cryptografisch versleutelde transactiegegevens. Elke keer dat iemand succesvol cryptogeld koopt, verstuurt of ontvangt, wordt die transactie gelogd. Meerdere transacties samen vormen een ‘blok’ in de blockchain. Daardoor kan nagegaan worden waar alle crypto naartoe gaat en waar die momenteel is. Heb je bijvoorbeeld een transactie van 2 cryptomunten ontvangen en komt er daarna nog een transactie van 3 cryptomunten binnen, dan worden die twee transacties aan de blokkenketen gehangen. Daaruit kan dan afgeleid worden dat je een saldo van 5 munten hebt. Op dezelfde manier kan afgeleid worden wanneer iemand niet genoeg geld heeft om een transactie uit te voeren. Alle transacties worden namelijk in één grote keten bijgehouden, waarin iedereen kan nagaan of alles klopt. Er is geen bank meer nodig, aangezien iederéén kan zien of overschrijvingen kloppen.
Consensusmechanismes
Het goedkeuren van die transacties gebeurt echter niet zomaar. Net zoals banken een systeem hebben om overschrijvingen goed te keuren, is dat ook het geval voor de verschillende cryptomunten. Banken moeten onderling overeenkomen hoeveel geld er in omloop is en welke overschrijvingen er gebeuren. In principe geldt dat ook voor crypto: iedereen moet het eens zijn met de transacties die uitgevoerd worden. Dat kan echter alleen als iedereen naar dezelfde blokkenketen met dezelfde transacties aan het kijken is. In de Bitcoin-blockchain wordt daarvoor gebruikgemaakt van het ‘Proof of Work’-mechanisme. Proof of Work – of kortweg PoW – is een systeem of algoritme dat heel wat rekenkracht vereist. Verschillende computers die aan de blockchain gelinkt zijn, proberen tegelijkertijd nieuwe blokken te verifiëren. Om dat te doen, moeten de computers een cryptografische hash-functie uitvoeren.
Om een lang en ingewikkeld verhaal enigszins bevattelijk te maken: alle computers gokken voortdurend naar de ‘hash’ van nieuwe blokken uit de blockchain, totdat er iemand die gevonden heeft. Door het SHA-256-algoritme dat hiervoor gebruikt wordt, is het onmogelijk om die hash op voorhand te berekenen. De enige optie die de computer heeft, is lukraak gokken tot die het juiste antwoord gevonden heeft. Door middel van een zogenaamde ‘checksum’ is het wel een fluitje van een cent om die hash te verifiëren. Hiervan komen ook de zogenaamde ‘miners’: diegene die de oplossing voor een blok gevonden heeft, wordt namelijk beloond met een bepaalde hoeveelheid Bitcoin of een andere cryptomunt.
Er bestaan ook andere mechanismes om tot een consensus te komen. Andere blockchains gebruiken bijvoorbeeld het ‘Proof of Stake’ of PoS-principe. In dit systeem worden nieuwe blokken geverifieerd door zogenaamde ‘validators’ of minters. Dat zijn personen die een bepaalde hoeveelheid cryptogeld ‘staken’ of als onderpand inzetten. Voor het toevoegen van een nieuwe blok worden validators aangewezen die de transacties controleren. Elke keer als zij een blok verifiëren, krijgen zij de transactiekosten die bij dat blok horen uitbetaald. Er zijn altijd meerdere validators aan het werk om een blok te verifiëren. Op die manier wordt de veiligheid van het systeem gewaarborgd. Heeft iemand slechte bedoelingen en probeert die een incorrect blok aan de blockchain toe te voegen, dan kan die persoon zijn onderpand verliezen.
NFT’s
Ook NFT’s of ‘non-fungible tokens’ maken deel uit van de blockchain. NFT’s zijn in essentie unieke tokens, die gekoppeld kunnen worden aan allerlei goederen. Bekende voorbeelden zijn wellicht de eerste tweet van Twitter-oprichter Jack Dorsey die voor zo’n 2,9 miljoen dollar iemands eigendom werd. Ook de populaire internetvideo Charlie bit my finger – again kreeg voor zo’n 620.000 een eigenaar. NFT’s maken het dus, met andere woorden, mogelijk om eigenaarschap aan te tonen in de blockchain. Ook veel digitale kunst wordt verkocht als NFT. Daarmee worden kopers echter geen eigenaar van het kunstwerk of de eigendomsrechten erop. Kopers van een NFT zijn slechts eigenaars van de token die aan het kunstwerk of een ander bestand gelinkt is. De bestanden die eraan gelinkt zijn, kunnen en mogen gewoon opgeslagen worden op ieders computer.
De cryptobubbel…
Wat nu precies de exacte waarde is van cryptogeld, hangt af van het moment. De laatste jaren leek die waarde stelselmatig te stijgen. Meer en meer mensen sprongen dan ook op de kar van het nieuwe, digitale geld. Hoe meer die waarde steeg, hoe meer interesse verschillende overheden in de munt begonnen te krijgen. De Amerikaanse SEC maakte in april 2022 bekend om meer reguleringen toe te passen op de diverse cryptobedrijven die sinds 2009 ontstaan zijn. Meteen kreeg de waarde van zo goed als alle cryptomunten een flinke knauw. In mei volgde het nieuws dat de Amerikanen de intrest op crypto met een half percent verhoogden. Een week later was de Bitcoin 27% van zijn waarde kwijt. Ethereum, een andere bekende cryptomunt, verloor 33,5% van zijn waarde. Problemen in en faillissementen van cryptobeurzen deden de cryptokoers in 2022 meerdere keren dalen: Celsius Networks had problemen in mei en ging in juli failliet, Three Arrows Capital ging eveneens failliet in juli. Dat zie je duidelijk aan de koers die verschillende cryptomunten in 2022 volgden.
In november 2022 ging ook cryptobeurs FTX kopje onder, nadat klanten massaal hun munten probeerden af te halen. Normaal zou dat geen probleem geweest mogen zijn, ware het niet dat FTX het geld van die klanten niet meer in zijn bezit had. Dat geld was al lang uitgeleend aan een ander cryptobedrijf: Alameda Research. Omdat de digitale munten zo sterk in waarde gedaald waren, kon het die lening niet terugbetalen en ging FTX failliet. Pikant detail: zowel FTX als Alameda Research waren in handen van Sam Bankman-Fried, beter bekend als SBF. In oktober 2022 was die man nog 10,5 miljard dollar waard. Amper een maand later stond die teller op 0. Op het moment van schrijven zitten ook andere cryptobedrijven, zoals Genesis Global Trading en Gemini, in slechte papieren. Ook BlockFi, een andere grote cryptobeurs, vroeg het faillissement aan. De klanten van FTX zien hun cryptogeld hoogstwaarschijnlijk nooit meer terug. Hoe het voor klanten van andere cryptobedrijven zit, zal binnenkort blijken. Dit alles toont nog eens aan hoe volatiel de cryptomarkt kan zijn en hoe nodig regulering precies is.
Samen met de cryptomunten ging het een ander blockchainproduct in 2022 ook niet zo goed af. Aan het begin van het jaar waren de digitale tokens nog goed voor zo’n 44,2 miljard dollar in waarde. Tegen het einde van het jaar verdampte maar liefst driekwart van die waarde. De reden daarvoor is niet alleen te zoeken in de dalende waarde van cryptogeld, maar ook in de vele oplichters die in NFT’s handelen. De handel in NFT’s is, net zoals de cryptohandel, niet gereguleerd. Kopers op platformen als OpenSea krijgen geen garanties, waardoor oplichting er welig tiert. Dat de waarde van NFT’s daalt, lijkt vooral symptomatisch te zijn voor de problemen die ook blockchaingeld teisteren. Daarbij komt nog dat de gigantische hype rond de digitale hebbedingen nogal snel is gaan liggen. Buiten een paar uitschieters zoals de CryptoPunks en Bored Apes kent het NFT-verhaal te weinig successen om publiek te blijven trekken. Ook daardoor daalt de prijs van digitale tokens zo snel.
Conclusie
De vraag stellen is bijna hetzelfde als ze beantwoorden. Het lijkt haast of de problemen in cryptoland bijna alleen met reguleringen op te lossen zijn. Alleen is er niemand echt happig op het idee dat te doen. Cryptoliefhebbers zweren bij de gedecentraliseerde aard van hun digitale munten. Reguleringen vanuit een (centrale) overheid zouden die decentralisatie tenietdoen. Tegelijkertijd vinden meerdere ‘klassieke’ economen het een slecht idee om de cryptomarkt te reguleren en eventueel financiële steun te bieden. Dat zou de cryptowereld een legitimiteit verlenen die het volgens sommige economen niet verdient. De tijd van snel geld verdienen met crypto, die lijkt in ieder geval voorbij. Geld verdienen door bitcoins te delven, wordt almaar moeilijker. Je moet echt al een volledig rek met grafische kaarten hebben staan om de rekensom op tijd af te krijgen en uitbetaald te worden. Daarbij komt ook het feit dat computeronderdelen en elektriciteit steeds meer geld kosten. De Chinese overheid is er zelfs toe gekomen om het delven van cryptogeld te verbieden, omdat het zo absurd veel elektriciteit opslorpte.
Ook wie denkt snel geld te verdienen door ‘validator’ te spelen op de Ethereum-blockchain, zal van een kale reis terugkomen: het onderpand bedraagt minstens 32 ETH. Midden december 2022 komt dat neer op een slordige 37.500 euro. Over crypto en NFT’s vallen boeken te schrijven. De kans is reëel dat het verhaal van FTX en andere cryptobedrijven ooit nog verfilmd wordt in een stijl zoals die van The Big Short of The Wolf of Wall Street. Het verhaal van crypto is zeker nog niet afgelopen. De vraag is alleen welke richting het nog zal uitgaan. Het antwoord hangt af van aan wie je de vraag stelt. Eén ding staat in ieder geval vast: de toekomst van crypto was nog nooit zo onzeker.
