Fabrikanten zien het als een race om de nieuwste monitoren en smartphoneschermen te voorzien van een hoge verversingssnelheid, maar wat hebben we werkelijk aan snelle beeldschermen? Displaytechnologie is in de afgelopen jaren enorm geëvolueerd. Gedaan zijn de tijden dat iedereen thuis een 60Hz-monitor heeft staan. Beeldschermen met een hoge verversingssnelheid hebben de consumentenmarkt overgenomen, en zelfs de moderne smartphones stappen langzamerhand af van de oude 60Hz-standaard. Technologie vordert aan een hoog tempo en dat maakt het moeilijk om altijd geïnformeerd te blijven. Wat is nu precies het nut van een hogere verversingssnelheid en is overstappen naar een duurder scherm wel echt nodig?
Wat is verversingssnelheid?
De verversingssnelheid (ook bekend als refresh rate) van een monitor verwijst naar het aantal keer per seconde dat het beeld wordt ververst. Deze snelheid wordt aangegeven in Hertz (Hz.). Logischerwijze loopt het beeld soepeler met een hoge verversingssnelheid. Een hogere framerate zorgt ook voor meer visuele duidelijkheid. Om het even te illustreren: bij een 60Hz-monitor zit er 16,67 milliseconden (ms) tussen individuele frames, waardoor het beeld vaak stotterend kan overkomen. Bij een 144Hz-monitor, de absolute favoriet onder computergamers, zit er slechts 6.94 ms tussen individuele frames. Door deze grote sprong zijn er simpelweg meer beelden aanwezig op het scherm. Filmpjes zien er mooier en scherper uit, en ook de motion blur, de vervaging die je ziet als beelden snel bewegen, wordt een stuk minder omdat de losse frames elkaar sneller opvolgen.
Verschil tussen refresh rate en frame rate (fps)
Het is belangrijk om het verschil te weten tussen de refresh rate en de frame rate (ook bekend als fps of frames per seconde). Deze twee termen worden vaak door elkaar gehaald, en fabrikanten van monitors en smartphones maken zich er ook geregeld schuldig aan. De framerate is het aantal beelden per seconden dat de bron uitzendt, zoals de gebruikelijke 24fps bij films. Als je een 144Hz-monitor hebt, dan ververst jouw scherm 144 keer per seconde. Het is zonde als jouw computer dan niet ook 144 frames per seconde haalt, want dan loop je heel wat frames mis. Misschien wordt het dan tijd om een nieuwe computer te kopen, of naar een trager scherm over te stappen.
Computermonitoren
Als je op een kantoor werkt, is de kans zeer groot dat je een simpel 60Hz-beeldscherm gebruikt. Normale werkzaamheden zoals Office-gebruik, surfen op het internet of het beantwoorden van mails gaat prima op een standaardmonitor. Je kan ook gewoon games spelen op een 60Hz-beeldscherm, maar verwacht geen verbluffende resultaten. Voor doeleinden waar vloeiende bewegingen belangrijk zijn, is het aan te raden om te upgraden. Het is helemaal zonde als je over een krachtige computer beschikt die vervolgens wordt beperkt door een simpele monitor. De volgende logische stap is om over te stappen naar een 144Hz-monitor. Dit is de absolute standaard voor serieuze gamers over de hele wereld. Gebruikersinputs zijn een stuk sneller, en dat is precies de reden waarom deze panelen zo populair zijn onder gamers. Vooral voor professionele gamers kan een enkele microseconde het verschil zijn tussen een prachtige winst en een bittere teleurstelling. Zorg er wel voor dat je ook daadwerkelijk je scherm instelt op 144Hz in de instellingen. Te vaak hoor je verhalen over mensen die een nieuwe monitor hebben gekocht en maandenlang 60Hz gebruiken op een 144Hz monitor. Er zijn ook mensen die zeggen dat ze geen verschil merken tussen een 60Hz-paneel en eentje van 144Hz. Dat kan misschien kloppen, maar het merendeel merkt wel degelijk de hogere verversingssnelheid op. Ook voor mediaconsumptie is een 144Hz-scherm ideaal, want 24Hz-content zoals Blu-rayfilms kunnen zonder conversie worden afgespeeld. Deze monitors ondersteunen een resolutie tot 4K, maar dan moet de grafische kaart wel op volle toeren draaien. In 2016 begonnen er langzamerhand enkele 240Hz-panelen op de markt te komen. Deze displays worden nog steeds gezien als de heilige graal op het gebied van gaming. Om een monitor met zo’n hoge verversingssnelheid tot zijn recht te laten komen, heb je ook een beest van een computer nodig. In 2020 werd de eerste 360Hz-monitor bekendgemaakt, en de techwereld wist niet wat hen overkwam. Een beeldscherm dat maar liefst 360 keer per seconde wordt ververst is niets minder dan indrukwekkend, maar tegelijkertijd voegt het weinig toe. Veel mensen merken het verschil al niet op tussen 144 en 240 Hz, en dan is de overstap naar 360Hz bijna belachelijk te noemen.
Smartphones kunnen niet ontbreken
Terwijl de wereld van computermonitoren al jarenlang in het teken stond van monitors met een hoge verversingssnelheid, hielden smartphones nog krampachtig vast aan de ‘toen’ reguliere refresh rate van 60Hz. Dat was tot 2018, toen Asus de ROG Phone met een 90Hz-scherm bekendgemaakt. Sindsdien hebben we vlaggenschipmodellen van grote merken gezien met 120Hz- en soms zelfs 144Hz-schermen. Smartphones met een verversingssnelheid van 60Hz zijn niet specifiek traag, maar zaken zoals gamen, scrollen door de interface en het bekijken van video’s verloopt een beetje haperend. Tegenwoordig beschikken de meeste midrangers over een 90Hz-scherm en soms zelfs enkele budgetsmartphones. Het verschil tussen 60 en 90Hz lijkt op papier niet zo groot, maar dit ‘kleine’ verschil betekent wel dat het scherm 50 procent sneller ververst en dat merk je in het dagelijkse gebruik.
Variabele verversingssnelheid
Toch is het verhogen van de refresh rate in smartphones niet zo simpel als dat het geval was bij de computermonitoren. Een beeldscherm met een hogere verversingssnelheid verbruikt ook meer batterij, en we kunnen niet simpelweg een stekker in het stopcontact stoppen om dit tegen te gaan. Om het probleem van het batterijverbruik op te lossen, maken merken nu gebruik van een variabele verversingssnelheid. Een 120Hz-amoledscherm verbruikt enorm veel energie als het scherm zich elke seconde 120 keer moet verversen, maar smartphonemerken realiseerden zich dat je geen gebruik hoeft te maken van deze technologie als je naar een foto kijkt, of een e-book leest. Daarom maken sommige premium telefoons gebruik van een variabele verversingssnelheid om de accu te besparen. Software in de telefoon analyseert wat voor refresh rate er nodig is bij welke taak. De verversingssnelheid van sommige smartphones kan zelfs zakken tot slechts 10Hz per seconde. Bij de meeste smartphones zit je echter vast aan de specifieke refresh rate van het toestel, of dat nu 60Hz is, 120Hz of hoger.
Touch sampling rate
Het verschil tussen smartphoneschermen en computermonitors houdt daar niet op. Stel: je hebt een premiumsmartphone met een 120Hz-scherm dat ook daadwerkelijk 120fps kan bereiken. Je speelt een spel op je dure smartphone, maar ondanks het vloeiende beeld lijken jouw inputs vertraagd te zijn. Dan heeft je peperdure telefoon een slechte touch sampling rate: nog een dingetje om op te letten bij het aanschaffen van een smartphone. Het touch sampling rate gaat over het aantal keer dat een scherm meet of er een input is geweest. Als je dus, zoals in het voorbeeld, een scherm hebt met een refresh rate van 120Hz, maar een touch sampling rate van 60Hz, dan wordt er zestig keer per seconde gecontroleerd op jouw aanrakingen, terwijl het scherm zich 120 keer per seconde ververst. Daarom hebben smartphones die specifiek gericht zijn op gamers vaak een touch sampling rate dat op zijn minst gelijk is aan de refresh rate, en vaak zelfs veel hoger ligt.
Zijn snelle beeldschermen het geld waard?
Bij monitors of smartphoneschermen met hoge verversingssnelheden of hoge touch sampling rates hoort natuurlijk ook een bepaald prijskaartje. Naarmate de technologie vordert zullen de prijzen wel langzamerhand dalen, maar desondanks blijft een snel beeldscherm best wel een dure aankoop. De vraag is dan ook of je het nut inziet van deze technologie. Als je je nog nooit hebt afgevraagd wat voor refresh rate jouw monitor heeft, dan kan dat een teken zijn dat je de extra frames niet nodig hebt. Het kan echter ook betekenen dat je er nog nooit expliciet over hebt nagedacht, en dat een switch naar een beter scherm je heel veel goeds doet. Nu weet je tenminste wel waar je op moet letten.
